Geen netwerkdag in 2020 - Vooruitblikken met lokaal netwerk Hasselt

Beeld: Unsplash

Na een lockdown van meerdere weken en het nauwgezet volgen van de adviezen van de Nationale Veiligheidsraad, hebben we bij Demos beslist dat de jaarlijkse Netwerkdag voor lokale netwerken vrijetijdsparticipatie helaas niet zal plaatsvinden in 2020. Een navraag bij meerdere lokale netwerken, middenveldorganisaties en bovenbouwpartners leert ons dat er nu onvoldoende draagvlak is voor een groot ontmoetingsevenement zoals onze Netwerkdag.

Heel wat diensten en organisaties proberen hun hoofd boven water te houden met crisisdienstverlening en kijken tegelijk reikhalzend uit naar het moment dat ze hun ‘gewone’ werking terug kunnen opstarten. Toch is de goesting om in te zetten op vrije tijd voor mensen in armoede groter dan ooit. Om dit te illustreren neemt collega Sarah Desmedt jullie graag mee naar het sympathieke Hasselt. Daar leerde ze het lokaal netwerk van Hasselt beter kennen bij de voorbereidingen voor een Netwerkdag die niet zal plaatsvinden.

Hasselt is gekend en geliefd bij shoppers, foodies en museumliefhebbers, maar naast de succesvolle citymarketing is ook in Hasselt armoede een feit. Hasselt telt ruim 78 000 inwoners op een oppervlakte van iets meer dan 100.000 vierkante meter. Volgens de laatste cijfers van Het Agentschap Opgroeien, het vroegere Kind en Gezin, groeit 16 procent van de jongeren in Hasselt op in kansarmoede.

In januari 2019 ging het lokaal netwerk vrijetijdsparticipatie van Hasselt officieel van start, maar participatief werken vanuit een netwerksamenwerking was er al veel langer de praktijk. Het platform Hasseltzorgstad, dat ontstond in 2013, getuigt hiervan. 

Het lokaal netwerk vrijetijdsparticipatie wordt geregisseerd door het afdelingshoofd Samenleving en de cultuurbeleidscoördinator. In het eerste jaar lanceerde Hasselt een eigen lokaal fonds voor vrijetijdsparticipatie en begon de samenwerking met Horizont vzw voor de uitbating van het Rap op Stap kantoor.

Door een nauwe afstemming met armoedeorganisaties als De Brug Hasselt en Domo Hasselt is het netwerk in staat om na een jaar werking al heel wat afspraken en werkprocessen te formaliseren en bij te sturen. In najaar 2019 verwelkomde het netwerk een 10-tal nieuwe partners waaronder Rimo Limburg, gekend van Café Anoniem, en Hilal, een vrouwenwerking ontstaan uit het Centrum voor Basiseducatie.

Aangepaste regie

Een netwerk uitbreiden met sectorspecifieke partners en ervaringsdeskundigen is een verrijking voor een lokaal netwerk, maar vraagt om een aangepaste regie. Door verschillende leefwereldperspectieven binnen te brengen is het mogelijk om voeling te houden met de vragen en noden van de brede doelgroep mensen in armoede. 

“Armoede en uitsluiting kent vele gezichten” is een veelgehoorde uitspraak, en dat is in Hasselt niet anders. Een gesprek met een wijkopbouwwerker leert me om voorzichtig te zijn met het labelen van buurten als “kwetsbaar”. Pas als je die buurten beter leert kennen, merk je de complexe diversiteit en kan je van daaruit vertrekken om te zien wat nodig is om die buurt te versterken.

Waar Ter Hilst een wijk is met voornamelijk sociale woningen zie je in Runkst een bonte mix aan woonmogelijkheden. Daarnaast is een woonwagenbewoner niet per definitie een persoon in armoede met een hulpvraag rond vrije tijd. Statistieken geven ons een indicatie van de sociale en economische uitdagingen van een buurt, maar achter deze cijfers zitten echte mensen met elk een persoonlijk verhaal. Dit vraagt om een vrijetijdsbeleid dat rekening houdt met diverse ondersteuningsvragen en afgestemd is op de context en ondersteuningsmogelijkheden. 

Hasselt telt een 24-tal ontmoetingscentra waarvan de meeste in beheer van een rechtspersoon. Voor administratieve ondersteuning kunnen ze rekenen op de hulp van de cultuurdienst. Deze centra verschillen onderling sterk in type accommodatie en aanbod. Sommige centra zijn voormalige parochiehuizen met beperkte logistieke capaciteiten, andere zijn culturele centra voorzien van de laatste technologische snufjes.

Hun aanbod varieert onder meer door: zaalverhuur aan verenigingen, culturele voorstellingen of buurtgerichte projecten. Deze autonome regie biedt heel wat kansen en uitdagingen op het vlak van participatief werken. Het slagen van een bottom-up aanpak is enkel mogelijk door het enthousiasme van vele vrijwilligers en de juiste omkadering. 

Vrijwilligers zijn zeer waardevol, daarom heeft Hasselt sinds twee jaar een vrijwilligerscoördinator in dienst. Deze persoon ontfermt zich over de interne en externe vrijwilligers. De stad heeft als uitgangspunt: “Voor elk type vrijwilliger bestaat een gepast soort vrijwilligerswerk". In Hasselt zijn vele vrijwilligers actief, het is belangrijk om die mensen goed te ondersteunen en op te volgen. Zo kan je iemand, die zijn interesse verliest in zijn vrijwilligerswerk, tijdig nieuwe perspectieven bieden. Op die manier verlies je deze vrijwilliger niet, maar kan je deze persoon heroriënteren. Om dit te monitoren maakt Hasselt gebruik van het matchingplatform Give a day.

Burgerinitiatieven

Tot slot toont een aantal burgerinitiatieven op het kruispunt van vrije tijd en welzijn ons dat Hasselaren bekommerd zijn om het welzijn van hun stadsgenoten en bereid zijn om zelf oplossingen te bieden voor maatschappelijke vragen. Deze initiatieven tonen ons ook een lokaal netwerk dat ruimte maakt voor dergelijke initiatieven door, waar nodig, op te treden als facilitator.

Vanuit de vraag naar een jeugdhuis in de binnenstad ontstond De Serre, een creatieve broeikast voor jongeren gevestigd in het voormalig administratief centrum. Een ander fijn initiatief is de Fietsbibliotheek waar je fietsen leent in plaats van boeken. Of het burgerinitiatief vzw Homie, een project in samenwerking met Arktos en het OCMW Hasselt dat tijdelijk onderdak en trajectbegeleiding biedt aan huis- en thuisloze jongeren. Of burgerinitiatief KRISPIE, een initiatief van de dorpsraad van Kermt, waar naschoolse kinderopvang vorm krijgt door nauwe betrokkenheid van ouders uit de buurt. 

Armoede en sociale uitsluiting kennen vele vermommingen. Dit vraagt om een doordachte visie en gerichte strategieën rond vrijetijdsbeleid. Ondanks het prille bestaan van het netwerk zie ik heel wat hoopgevende initiatieven in Hasselt. De combinatie van een actief middenveld in de vorm van verenigingen, burgerparticipatie en netwerksamenwerkingen, en een lokaal netwerk met een open en leergierige houding, creëren ruimte en goesting om te groeien. Met deze inspanningen streeft Hasselt naar een integraal en inclusief vrijetijdsbeleid waar niemand vergeten wordt.

Benieuwd naar meer? Netwerkdag 2021 zal plaatsvinden in Hasselt. We hebben jullie er graag bij. Hierbij een warme oproep om initiatieven en organisaties rond laagdrempelige en betaalbare vrije tijd uit Hasselt en bij uitbreiding Limburg, met ons te delen via lokalenetwerken [at] demos.be