Lokale netwerken in de transitieperiode

(c) Demos

​Het participatiedecreet verdwijnt en de maatregelen binnen het participatiedecreet worden ondergebracht in twee nieuwe decreten. Voor de werking van Demos betekent dit dat we een plaats kregen binnen publiq. Voor de netwerken vrijetijdsparticipatie betekent dit dat ze in de toekomst bovenlokaal georganiseerd worden. Maar: hoe zit het nu met de huidige lokale netwerken? Kunnen er nog nieuwe lokale netwerken opstarten? En wat met de ondersteuning vanuit Demos?

De vorige Vlaamse Regering heeft beslist dat er vanaf 2027 enkel nog bovenlokale netwerken vrijetijdsparticipatie kunnen gesubsidieerd worden en wel via de intergemeentelijke samenwerkingen rond cultuur. Hier lees je meer over de nieuwe maatregelen. 

Er zijn momenteel 19 van deze intergemeentelijke samenwerkingen (IGS'en) die samen ongeveer de helft van de Vlaamse lokale besturen omvatten. Vooral in Oost- en West-Vlaanderen is de gebiedsdekking van de IGS'en al redelijk sterk. Een aantal lokale besturen zijn zich bovendien aan het organiseren om tegen 2027 nieuwe IGS'en op te richten. Toch zal een groot deel van Vlaanderen ook in 2027 nog geen IGS cultuur hebben en dus niet in de mogelijkheid zijn om een bovenlokaal netwerk vrijetijdsparticipatie op te richten.

Maar ook in gemeenten die wel al een IGS cultuur hebben, komt 2027 er snel aan. We verwachten dat een aantal IGS'en (lees: lokale besturen en netwerken binnen het IGS) de keuze zullen maken om in te stappen in een bovenlokaal netwerk vrijetijdsparticipatie. Binnen andere IGS'en zal er nog even afgewacht worden of zal er gestart worden met een beperkt bovenlokaal netwerk. Een mix met een beperkt bovenlokaal netwerk en de voortzetting van één of meerdere lokale netwerken is immers in principe nog mogelijk tot 2033.  Zowel praktische als inhoudelijke afwegingen zullen meespelen in de keuze om al dan niet nu al in te stappen in een bovenlokaal netwerk. 

Wat betekent dit concreet voor ons lokaal netwerk? 

Weet dat je kan kiezen om in te stappen in een bovenlokaal netwerk mits er al een IGS cultuur is (zie kaart) of er één wordt opgericht tegen 2027  Je kan er ook voor kiezen om tot en met 2032 een lokaal netwerk te behouden. In beide gevallen kan je op de ondersteuning van Demos blijven rekenen: zowel voor advies als coaching, vorming, praktijkuitwisseling,... . Onze ondersteuning is niet gebonden aan de keuze voor de ene of andere structuur. 

Houd er wel rekening mee dat je als lokaal netwerk vanaf 2027 gebonden bent aan de regels van het bovenlokaal cultuurdecreet. Concreet betekent dit dat je geen cofinanciering meer moet verantwoorden en dat de afsprakennota goedgekeurd wordt door een beoordelingscommissie in plaats van het departement. Je moet ook een omgevingsanalyse maken en de doelstellingen ordenen volgens strategische en operationele doelstellingen. Hoe dat er concreet zal uitzien weten we nog niet: het departement moet nog verder omschrijven wat er verstaan wordt onder de omgevingsanalyse, hoe de commissie wordt samengesteld,...

Vanuit Demos contacteerden we alvast alle IGS'en cultuur om hen te informeren over de regelgeving en onze ondersteuning. We vroegen hen ook om het initiatief te nemen om de lokale besturen en netwerken uit te nodigen voor een info- en denksessie in het najaar met de kernactoren van de lokale netwerken rond de wenselijkheid van een bovenlokaal netwerk. Sommigen deden dit reeds. Anderen koppelen eerst terug met hun raad van bestuur of wachten op de nieuwe schepenen om eerst andere belangrijke knopen door te hakken rond de verdere structuur en werking van het IGS.

En wat als je gemeente nog geen lokaal netwerk heeft? 

Lokale besturen zonder lokale netwerken konden in principe nog een aanvraag indienen in oktober 2024 om te starten in 2025 en in oktober 2025 om van start te gaan in 2026.  Minister Jambon heeft echter geen middelen vrijgemaakt voor nieuwe netwerken in 2025. Er konden dan ook geen nieuwe aanvragen gebeuren dit jaar. Voor volgend jaar weten we het nog niet . Hiervoor is het wachten of de nieuwe minister van Cultuur middelen vrijmaakt voor 2026. We zullen hier alleszins voor pleiten zodat de nieuwe netwerken nog van start kunnen gaan in 2026 en van de overgangsmaatregelen gebruik kunnen maken.