Tussen beats en stilte: de opmars van prikkelarme ruimtes op festivals

Dit is een artikel uit de blog reeks over festivals wereldwijd die inspirerende stappen zetten naar meer inclusie, die diversiteit vieren en discriminatie van groepen hoog op de agenda zetten en werken aan laagdrempeligheid.

Steeds meer festivals in Nederland en België zetten stappen richting inclusie door prikkelarme ruimtes aan te bieden. Deze initiatieven zijn bedoeld voor bezoekers die gevoelig zijn voor prikkels, zoals mensen met autisme, ADHD of andere neurodivergente kenmerken. Hieronder belichten we enkele muziek festivals die zich inzetten voor een meer toegankelijke en inclusieve festivalervaring

Awakenings Summer Festival (Hilvarenbeek, NL)

In 2023 introduceerde Awakenings, een toonaangevend technofestival, een prikkelarme ruimte in samenwerking met HandicapNL en Philips TV & Sound. Deze serene plek is uitgerust met noise-cancelling headphones, rustgevende geluiden en beelden. Een gekwalificeerde host bij de ingang zorgt ervoor dat de ruimte beschikbaar blijft voor degenen die het echt nodig hebben. Daarnaast zijn er medewerkers van HandicapNL en medische vrijwilligers aanwezig om ondersteuning te bieden. Dit initiatief is onderdeel van het 'Onbeperkt Feest'-programma, dat streeft naar meer toegankelijkheid op festivals.

Music Meeting Festival (Nijmegen, NL)

Het Music Meeting Festival biedt rustige plekken op het festivalterrein in Park Brakkenstein waar bezoekers zich kunnen terugtrekken. Daarnaast is er altijd de mogelijkheid om het festivalterrein te verlaten en op een later moment terug te keren. Bezoekers met een lichamelijke beperking of prikkelgevoeligheid mogen een buddy meenemen die hen begeleidt; deze buddy krijgt gratis toegang tot het festival. Het festival benadrukt het belang van toegankelijkheid en nodigt bezoekers uit om contact op te nemen voor specifieke vragen of behoeften.

Music Meeting biedt rustige plekken in Park Brakkenstein voor bezoekers die overprikkeld zijn. Mensen met een lichamelijke beperking of prikkelgevoeligheid mogen een buddy meenemen met gratis toegang. De organisatie moedigt bezoekers aan contact op te nemen voor ondersteuning op maat.

013 Poppodium – Tilburg, Nederland

Op 1 mei 2025 opende 013 Poppodium de prikkelarme ruimte 'Pause'. Deze ruimte is ontworpen voor bezoekers die tijdens een concert of evenement behoefte hebben aan een moment van rust. 'Pause' is een donkere ruimte met gedimd licht, gedempt geluid en verschillende zitplekken – niet volledig prikkelvrij, maar wel rustgevend. Het initiatief ontstond vanuit persoonlijke ervaringen van medewerkers die tijdens drukke shows hun kantoor opzochten om even te ontspannen. Met 'Pause' benadrukt 013 opnieuw haar motto: 013 is er voor iedereen. 

Pukkelpop – Hasselt, België

Onder het initiatief 'We Care A Lot' zet Pukkelpop zich in voor een festivalervaring waarin iedereen zich welkom voelt. Het festival biedt onder andere prikkelarme zones, gebarentolken voor slechthorende festivalgangers en een buddy-systeem voor mensen die extra ondersteuning nodig hebben. Met een uitgebreid toegankelijkheidsplan streeft Pukkelpop naar inclusiviteit op verschillende niveaus.

Lions Bad Festival – Roeselare, België

Tijdens het Lions Bad Festival in Roeselare wordt in samenwerking met Inter een prikkelarme ruimte voorzien. Deze comfortabele plek is bedoeld voor bezoekers die even een time-out nodig hebben. Na aanmelden bij de verzorgingsruimte kan een bezoeker daar rustig verblijven zo lang als gewenst, met begeleiding bij binnenkomst. Ook zijn er aangepaste toiletten, rolstoeltoegankelijke ingangen en assistentie van Inter-vrijwilligers voorzien.

Checklist voor een prikkelarme ruimte:

• Locatie: Kies een plek op het terrein die rustig en makkelijk bereikbaar is, maar niet pal naast een podium of drukke doorgang ligt. Duidelijke bewegwijzering helpt bezoekers de weg te vinden.
• Inrichting: Voorzie comfortabele zitzakken, matrassen of zachte stoelen, gedimd licht (liefst indirect), eventueel een schemerlampje, en vermijd harde kleuren. Denk ook aan rustgevende elementen zoals planten, gordijnen, akoestisch dempend materiaal of rustgevende muziek.
• Geluidsisolatie: Probeer de ruimte af te schermen van externe geluiden, eventueel met tussenmuren, geluiddempende panelen of dikke doeken.
• Duidelijke communicatie: Vermeld op de festivalwebsite, sociale media en ter plaatse dat er een prikkelarme ruimte beschikbaar is. Maak duidelijk voor wie die bedoeld is en waar die zich bevindt.
• Begeleiding: Zorg voor een aanspreekpunt of host aan de ingang van de ruimte. Die persoon hoeft geen hulpverlener te zijn, maar moet wel sociaal vaardig zijn en aanvoelen wanneer iemand nood heeft aan hulp of rust.
• Toegankelijkheid: Voorzie voldoende doorgang voor rolstoelgebruikers en denk aan mensen met een zicht- of gehoorbeperking. Combineer indien mogelijk met andere inclusieve maatregelen zoals een buddy-systeem.
• Evaluatie: Vraag achteraf feedback van bezoekers die gebruikmaakten van de ruimte. Hun ervaringen zijn cruciaal om bij te sturen.

Organisaties die je kunnen ondersteunen

• Inter Vlaanderen (inter.vlaanderen) → Adviseert en begeleidt organisatoren bij het toegankelijk maken van evenementen. Ze helpen o.a. bij terreinverkenning, toegankelijkheidsaudits en opleiding van medewerkers.
• HandicapNL (NL) – i.s.m. o.a. Awakenings → Actief in het project Onbeperkt Feest, met kennis en tools voor een toegankelijke festivalbeleving.
• Autisme Centraal / VVA (Vlaamse Vereniging Autisme) → Biedt inzicht in wat mensen met autisme nodig hebben op drukke evenementen. Ze voorzien ook vormingen en informatie.
• Zorgorganisaties of ervaringsdeskundigen uit je regio → Denk aan samenwerking met plaatselijke verenigingen voor mensen met een beperking of neurodivergentie. Zij kunnen mee nadenken, testen en communiceren.