Creatief met maatschappelijke uitdagingen bij Women's Sport Kortrijk

Welke concrete maatregelen nemen sportaanbieders om mensen in armoede deel te laten nemen en blijvend te engageren? Zakayo Wandoloh nam een kijkje bij vijf verschillende Vlaamse sociale sportaanbieders die volgens Demos een rijkdom aan expertise hebben. De verslaggeving hierover maakt deel uit van onze reeks 'Sport en Armoede'.

Onze vierde halte in deze reeks is in Kortrijk: daar vertelt Sarah Desmedt, projectmedewerker bij Women’s Sport Kortrijk, over hoe een initiatief zoveel mogelijk begeleiding kan aanbieden aan een specifieke doelgroep. “Het is belangrijk dat je rekening houdt met de context van mensen en dat die contexten ook divers kunnen zijn”, aldus Desmedt.

Het idee voor het project Women's Sport Kortrijk ontstond toen de buurtsportcoördinator een stijgende nood aan trajectbegeleiding voor meisjes en vrouwen uit kansengroepen detecteerde. De stedelijke sportdienst wou twee maal per week een aanbod voorzien dat aansloot bij de behoeften van deze meisjes. Met het participatieproject 'Sporttrajectbegeleiding voor meisjes en vrouwen' wilde de vzw Sportplus uit Kortrijk zicht enten op bredere maatschappelijke ontwikkelingen, in samenwerking met de sportdienst van Kortrijk.

Via een projectsubsidie kon Sportplus in maart 2016 een halftijdse sporttrajectbegeleider aanwerven voor de looptijd van 2 jaar en zo ontstond Women's Sport Kortrijk. Intussen is het project afgerond. Sarah Desmedt had in haar werk een extra focus op etnisch-culturele minderheden en mensen in armoede. Dit werd soms een en-en maar even vaak ook een of-of verhaal.

Stigmatisering

“Hoe kan ik vrouwen die niet of weinig sporten meer doen bewegen?” Met die kernvraag in gedachte ging Desmedt aan de slag. Bijna automatisch kwam ze uit bij onder meer vrouwen in armoede en vrouwen uit etnisch-culturele minderheden. Toch zorgde juist deze focusvraag ervoor dat de doelgroep niet te nauw afgebakend werd. Women’s Sport Kortrijk legt de focus niet alleen op vrouwen die in armoede leven.

De valkuil bij armoedeprojecten is dat die vaak zeer sterk een focus op armoede uitstralen waardoor het de deelnemers nog meer stigmatiseert. Nieuw materiaal, mooie accommodatie en professionele ondersteuning moet ook kunnen in een armoedeproject. Mensen die in armoede leven willen niet continu aan armoede herinnerd worden. Ze kunnen er ook wel eens van genieten om 'gewoon' behandeld te worden. “Daarom vond ik het belangrijk dat het aanbod niet werd voorgesteld als een aanbod voor arme of kwetsbare vrouwen. Op die manier bereik je ook andere vrouwen die weinig of niet bewegen. Deze vrouwen hebben niet per se financiële problemen, maar zijn vaak wel op een andere manier sociaal kwetsbaar”, aldus Desmedt. Women’s Sport Kortrijk werd dus een inclusief initiatief dat open was voor alle vrouwen maar met extra aandacht voor vrouwen die in armoede leven.  

Financiële drempels wegwerken

Het financiële aspect is vaak een drempel, maar dit is niet de enige reden om niet deel te kunnen nemen aan sport. Duidelijkheid over wat het initiatief inhoudt en wat het kost zorgt ervoor dat de deelnemers niet zouden denken dat het aanbod te duur is en dus niet voor hen is. Sporten in clubverband heeft vaak nog het imago dat dit onbetaalbaar is. Zeker voor mensen in financieel kwetsbare situaties. Het is de taak van de sporttrajectbegeleider om pro-actief mensen te informeren over de kostprijs en andere praktische zaken. Mensen in kwetsbare situaties durven niet altijd openlijk de vragen te stellen die hen nauw op het hart liggen. Ze zijn bang om zich belachelijk te maken of ze zijn bang voor de zoveelste afwijzing. Er wordt dus niet om gevraagd.

Daarnaast waren er verschillende mogelijkheden om de kosten laag te houden. De tarifering van de sportdienst Kortrijk is zeer laagdrempelig in vergelijking met commerciële sportclubs. Mensen met recht op een verhoogde tegemoetkoming betalen ‘maar’ 20 procent van de normale prijs. De vrouwen werden geïnformeerd dat iedereen, ook vrouwen zonder verhoogde tegemoetkoming, een deel van het inschrijvingsgeld kan terugvorderen via een mutualiteit. Verder werd ook ondersteuning geboden, via een fonds voor de sportkledij, voor gepaste sportkledij. Er werd dus niet alleen rekening gehouden metde betaalbaarheid van het aanbod maar ook met de extra verborgen kosten die sport met zich meestal meebrengt.    

Context is key!

Organisaties weten vaak dat het financiële aspect een drempel is, maar Desmedt merkte dat dit niet de meest voorkomende drempel was in Kortrijk: heel wat vrouwen ervaarden mobiliteit, onzekerheid over het eigen lichaam, ‘niet goed zijn in sport’, activiteiten die niet op passende uren worden georganiseerd, … als grote drempels. “Armoede is geen alleenstaand probleem. Het is belangrijk dat je rekening houdt met de context van mensen en dat die contexten dan ook divers kunnen zijn", aldus Desmedt. "Elke deelnemer heeft specifieke noden die gaan over activiteiten die betaalbaar zijn, gemakkelijk bereikbaar zijn, op passende uren worden georganiseerd, onzekerheid over het eigen lichaam, opvang voor hun kinderen en noem maar op." 

Kennis van de context is dus doorslaggevend. Als trajectbegeleider moet je constant met je voelsprieten kunnen voelen en alert zijn om te kijken waar er op gereageerd moet worden. Dat kan door een luisterend oor te bieden, of iemand te zijn die motiveert en geruststelt. “Sommige vrouwen waren in een psychosociale begeleiding, anderen revalideerden van kanker, sommigen woonden in een tijdelijke vrouwenopvang, hadden last van burn out, waren zwaarlijvig, of net gescheiden, en de groep was zowel hoogopgeleid als laagopgeleid, enzovoort. Dat zijn zaken die je niet in een sjabloon kan zetten waarmee je als begeleider stapsgewijs te werk gaat."

Het is dus belangrijk om affiniteit te hebben met de leefwereld van de doelgroep. Door een open blik tijdens de persoonlijke begeleiding krijg je als sporttrajectbegeleider niet alleen een beeld van de deelneemster en haar persoonlijke sportvraag, maar ook een beeld van zaken die sportdeelname bemoeilijken. Deze informatie moet je stelselmatig terugkoppelen naar de organisatie, want een toegankelijk beleid moet voelbaar zijn in elke schakel van de organisatie.

Samen sterk

Samenwerken met andere organisaties is cruciaal om participatieprojecten te doen slagen. Interessante partners zijn: het OCMW, wijkcentra, het centrum voor basiseducatie, opvangtehuizen, enzovoort. Om partnerschapen te stimuleren is het nodig om te zoeken naar een win-win situatie. In voorbereidende gesprekken is het daarom belangrijk om duidelijk te maken welke rol elke partner op zich neemt. Die duidelijkheid zorgt er ook voor dat er achteraf geen misverstanden zijn. “De partnerorganisaties fungeerden voor mij als reminders en aanmoedigers voor de vrouwen zodat ze naar de sportactiviteiten konden komen", zegt Desmedt. Partnerorganisaties zijn ook ambassadeurs van Women’s Sport Kortrijk. Zij zorgen samen met de trajectbegeleider dat de info tot bij de doelgroep komt en dat de vrouwen gemotiveerd blijven. Op die manier worden vrouwen vanuit verschillende hoeken gestimuleerd om te blijven bewegen. Deze extra aanmoedigingen zijn nodig omdat motivatie sterk kan schommelen door de precaire omstandigheden van heel wat van deze vrouwen.

Communicatie

De communicatie moet geschreven zijn in klare taal, afgestemd zijn op de doelgroep. Bij Women’s Sport Kortrijk werd een communicatie-mix gebruikt van eenvoudige flyers en een brochure, aangevuld met een gesloten Facebookgroep, een-op-een communicatie via Messenger en in beperkte mate via WhatsApp. Sleutelfiguren binnen de groep werden ook gestimuleerd om mee de communicatie te verzorgen. Zo werd geprobeerd de communicatie doeltreffender te maken.

Tekst door Zakayo Wandoloh
Redactie door Hasna Ankal