Dossier netwerkdag 2017 "Van over naar met"

De vierde editie van de netwerkdag voor lokale netwerken vrijetijdsparticipatie mensen in armoede organiseerden we dit jaar op vrijdag 16 juni in Leuven, in samenwerking met de stad Leuven.

Van over naar met. Mensen in armoede maken vrije tijd.

We focusten dit jaar op praktijkvoorbeelden van hoe kwetsbare groepen zelf vormgeven aan vrije tijd en onderzoeken hoe de lokale netwerken zich daartoe kunnen verhouden. Uit ons onderzoek "De maat van lokale netwerken" bleek dat de participatie van mensen in armoede binnen lokale netwerken beter kan. In het openbreken van die soms gesloten cirkel van gemeentelijke diensten naar verenigingen, middenveld en burgers ligt mogelijk de grootste kans om tot een vrijetijdsbeleid te komen dat voor mensen in armoede echt het verschil maakt. In dit dossier vind je alle verslagen en presentaties.

Programma

• Van over naar met, een statement van Demos

Download het statement: "Van over naar met".

• Participatief werken in kwetsbare buurten - Key note door Evelyne Deceur. Download haar presentatie.

Evelyne Deceur (doctoraatstudent Universiteit Gent, Sociaal Werk en Sociale Pedagogiek) was van eind 2006 tot midden 2011 coördinator van de Gentse sociaal-artistieke werking vzw ROCSA (nu: Manoeuvre), waar ze vanuit de ontmoeting tussen deelnemers, kunstenaars en allerhande partners 'creatieve praktijken' opzette. Deze ervaringen vormen voor Evelyne de inspiratiebron voor haar doctoraatsstudie die ze deze zomer afrondt:  'Sociaal-cultureel werk als democratisch arena' . De inzet van participatieve praktijken binnen stedelijke contexten.' Ondertussen is Evelyne sinds kort aan de slag bij de Dienst Beleidsparticipatie (Stad Gent) en ondersteunt ze onder meer het project ‘burgerbudget’.

Thema 1: Doen in Leuven!

Inhoud sessie 1 & 2: Dries Wiercx, coördinator buurtwerk Stad Leuven, neemt je mee op de zonnetrein doorheen de stad en verschillende buurten. Onderweg vertelt hij over de samenwerkingsverbanden tussen de diverse buurtwerkingen , cultuurhuizen, sociale organisaties, … die hun krachten bundelen om vrijetijdsparticipatie voor iedereen mogelijk te maken. Verder is er aandacht voor het UITPAS-verhaal en participatie van mensen in armoede.

Begeleiding: Dries Wiercx, coördinator buurtwerk Stad Leuven

Thema 2: Sportprojecten onder de radar

Inhoud sessie 3 & 4: Op het terrein van de sport beweegt er heel wat. In sportclubs, buurtsportinitiatieven,… gaat het om meer dan de sport en gaat de sociale en sportieve dimensie steeds meer hand in hand gaan. Dat is mooi om vast te stellen. Maar deze projecten blijven te vaak onder de radar en vallen vaak tussen de plooien van welzijn,  jeugdwerk, sport. Bij wie ze terecht kunnen is niet altijd duidelijk. In deze sessie denken we na over hoe we deze projecten leren kennen. Hoe kunnen we die inzet waarderen en best ondersteunen?

Begeleiding: Pieter Smets, Demos vzw

Praktijk in sessie 3: Rachid Cellak

Rachid Cellak heeft lange tijd gewerkt als vechtsportclubondersteuner bij JES en zich zo gedurende 5 jaar ondergedompeld in de ondergrondse vechtsportscene.  Hij kent de wereld van de vechtsportclubs zeer goed, maar is ook in zijn vrije tijd bezig met het ondersteunen van andere sport & cultuurinitiatieven: een bottom-up voetbalclubje op het Kiel, spontaan initiatief op park Spoor Noord, muzikanten… Kortom,  een echt informele netwerkhub (binnen sport en alles wat met urban te maken heeft). Hoe kan je zo’n initiatief herkennen en erkennen?

Praktijk in sessie 4: RFC Syriana

RFC Syriana is een voetbalclub voor vluchtelingen. In de gemeente Bierbeek zijn er heel wat vrijwilligers die in samenwerking met het OCMW taalondersteuning geven aan vluchtelingen. Initiatiefnemer Marijke Huys leerde hier Adam Razok kennen. Zijn droom is een voetbalclub met vluchtelingen die kunnen meespelen in de Belgische competitie. In mei 2016 werd de voetbalclub van Lovenjoel aangesproken om een tornooi te organiseren waarop vluchtelingen werden uitgenodigd.  Vandaag is Syriana een sociaal-sportief voetbalinitiatief met ongeveer 35 voetballers, omkaderd door een vrijwilligersploeg. De club wil groeien want de nood is groot, maar er zijn ook uitdagingen in dit groeiproces.  Hoe kan een initiatief zoals RFC Syriana betere ondersteuning krijgen?

Sprekers: Marijke Huys (Ocmw-raadslid Bierbeek) en Adam Razok (vrijwilliger). In dit filmpje komen ze beiden aan het woord.

Download het verslag van sessie 3 en het verslag van sessie 4 en de presentatie.

Thema 3: Vrijwilligers surplus

Inhoud sessies 5 & 6: Ondersteunen van kwetsbare vrijwilligers

Enerzijds krijgen mensen in kwetsbare situaties meer eigenwaarde als ze zich engageren voor vrijwilligerswerk. Anderzijds kan de sector vrijwilligerswerk op zich versterkt worden door de instroom van mensen uit kwetsbare situaties die de handen uit de mouwen willen steken. Welke voorwaarden moet je als organisaties vervullen om je open te stellen voor kwetsbare vrijwilligers? En op welke manier kan het lokale netwerk hierin ondersteuning bieden? Veerle Milh van Atlas, Integratie en Inburgering  en Hanne Leeuws van Pegode vzw vertellen tijdens deze sessie over hun ervaringen in het project Mix & Match, een duo-methodiek voor vrijwilligers. Deze ervaringen en de publicatie “Begeleiden van vrijwilligers in maatschappelijk kwetsbare posities” zijn  ongetwijfeld een stevige input voor deze sessie.

Begeleiding: Veerle Milh, Atlas, Integratie in Inburgering Antwerpen, Hanne Leeuws, Pegode vzw en Inge Van de Walle, Demos vzw

Download de presentatie en de publicatie met achtergrond.

Thema 4: Van burgerbudgetten tot co-creatie

Sessie 7: Kwetsbare burgers aan de slag met een burgerbudget

Een verwaarloosd pleintje nieuw leven geven en vergroenen, een initiatief van kwetsbare jongeren financieren, een fietspad aanleggen…: het zijn maar enkele voorbeelden van wat vorm kan krijgen met de centen van een zogenaamd burgerbudget of burgerbegroting. In binnen- en buitenland experimenteren slimme steden er al langer mee. Ze maken geld vrij en laten concrete ideeën van burgers en verenigingen beoordelen. Met het budget van de stad verwezenlijken burgers hun projecten en de visie van de stad. Deze projecten zijn typisch erg lokaal ingebed en spelen in op noden van burgers. Maar is zo’n initiatief ook toegankelijk voor kwetsbare burgers? Vinden mensen in armoede de weg doorheen de administratie? Hoe divers en hoe sociaal zijn de projecten? Welke ondersteuning is er nodig en voor handen om dit mogelijk te maken? En wat hoe sterk is de link met cultuur, jeugdwerk en sport in de stad of gemeente? We onderzoeken de mogelijkheden samen met de projectleider van de Antwerpse burgerbegroting. Annelies Van Loon van Filet Divers komt samen met enkele deelnemers het filmproject 'Thuis' toelichten. Daarin maken mensen die in armoede leven en een migratieverleden hebben onder professionele begeleiding een film over het ‘thuisgevoel’ dat ze in Antwerpen ervaren.

Begeleiding: Astrid De Bruycker, Demos vzw

Praktijk: Hanne Bastiaenen (projectleider burgerbegroting Stad Antwerpen), Annelies Van Loon en deelnemers (Filet Divers)

Download het verslag.

Sessie 8: Cocreatie in vuurtorenproject Oostende

Met het stadsvernieuwingsproject Oostende-Oosteroever wil de stad Oostende de leefbaarheid van het gebied rond de Vuurtorenwijk en de nieuwe projecten op de Oosteroever versterken door in te zetten op een co-creatieproject met ondernemers en bewoners. Het Vuurtoren project is een samenwerking van Stad Oostende, Hogeschool Gent, vzw KleinVerhaal, vzw Schakel en Tom van Mieghem architecten bvba.  De onderzoeksgroep Verstedelijking en Gemeenschapsvorming van HoGent coördineert een nieuw begeleidingsproject in opdracht van stad Oostende op het gebied Oostende Oosteroever. De vraag van de stad Oostende stelt het investeren in 'denken' en ‘doen’ centraal ipv in 'stenen'. Dit project is de zoektocht naar een methode om vanuit de wijk (ondernemers in de ruime zin, dus ook geëngageerde bewoners) een dynamiek te ontketenen die de wijk op een hoger niveau kan tillen.

Praktijk: KleinVerhaal vzw

In het kader van het "cocreatieproject Vuurtorenwijk" organiseert kleinVerhaal een ontmoetingsplek, gedoopt 'Liefke Mores' Bazaar'. Op deze locatie, in het hart van de wijk, worden inwoners uitgenodigd om via de kunsten te participeren aan dit stadsontwikkelingsproject. kleinVerhaal vzw is een sociaal-artistieke praktijk met hoofdkwartier in Oostende die zich situeert op de grenszone tussen cultuur en welzijn. De organisatie bestaat ondertussen elf jaar en ontwikkelde zich tot een multidisciplinair gezelschap dat haar projecten in hoofdzaak ontwikkelt in Oostende.

Begeleiding: Tine Van Thuyne (Hogent), Michiel De Baets (kleinVerhaal)

Download het verslag en de presentatie.

Thema 5: Met de P van Participatie

Sessie 9: Mensen in armoede – experten in cultuurbeleid

Hoe kunnen we ervaringsdeskundigheid nog beter later renderen in het lokale netwerk en het lokale cultuurbeleid? Veel verenigingen waar armen het woord nemen werken met een werkgroep cultuur of cultuurclub die het lokale cultuuraanbod en daarbuiten verkent, in gesprek gaat met lokale cultuuractoren en zo hun ervaringsdeskundigheid deelt, lezen cultuurcommunicatie na op toegankelijkheid, … We gaan op zoek naar de diverse mogelijkheden om binnen het lokale netwerk mensen in armoede een expertiserol te laten opnemen.

Praktijk: Project Thuis in de Bib, Welzijnsschakel Puurs

Het project ‘wARM welkom in de bib’ draait rond initiatieven om de bibliotheek nog meer toegankelijk te maken voor mensen met een ‘kleine portemonnee’. Het was initieel een samenwerkingsverband tussen vzw De Schakel Puurs en de bibliotheken van Puurs, Bornem en Sint-Amands. De Schakel bracht in een themagroep  de barrières in kaart die mensen in armoede tegenhouden om de stap naar de bib te zetten. De Schakel en de drie bibliotheken organiseerden samen aangepaste ontmoetingsmomenten met een aangepaste rondleiding. Chris Van de Vreken vertelt samen met ervaringsdeskundigen over hun project.

Begeleiding: An Van den Bergh, Demos vzw, Chris Van de Vreken, Welzijnsschakel Puurs

Download het verslag en de presentatie.

Sessie 10:  Een participatief projectplan in 1, 2, 3 (VOLZET) 

Hoe betrek je de partners van het netwerk en de beoogde doelgroep zelf bij participatieve projecten? Uit ervaring leerden we dat heel wat organisaties te snel zijn in het bedenken, ontwikkelen en realiseren van projecten. Op een participatieve manier werken, houdt in dat je de tijd neemt om na te denken over je eigen aanpak en dat bewust gaat plannen. Voor we stil staan bij ‘hoe’ je samen projecten maakt, kijken we eerst naar het ‘waarom’. Je onderliggende visie vormt het fundament waarop je latere keuzes baseert. Voor het participatieve proces zelf schuift Demos de LCD-methodiek naar voor. In drie fasen ga je samen met kwetsbare groepen aan de slag: luisteren, creëren en doen (LCD). Als je de drie fases doorloopt kan je een stevig én participatief projectplan voorleggen. We stofferen deze sessie met heel wat participatieve praktijkvoorbeelden.

Begeleiding: Bart Rogé, Kris De Visscher, Demos vzw

Download de presentatie.