Toegankelijke vrije tijd in Nazareth

Het Oost-Vlaamse Nazareth, een landelijke gemeente met 11600 inwoners, zet in op een toegankelijk vrijetijdsaanbod via het Lokaal Netwerk Vrijetijdsparticipatie. In 2017 zette het OCMW de eerste projectmatige stappen om vrije tijd toegankelijker te maken. Een jaar later volgde de oprichting van het lokaal netwerk. Aanvankelijk werd het lokaal netwerk opgevolgd door een maatschappelijk werker vanuit het OCMW. Sofie Schrooyen vertelt over haar missie. Sinds september 2019 verhuisde coördinator Sofie Schrooyen naar de gemeentelijke dienst Organisatieontwikkeling (O²).

Met één voet in het voorwaardenscheppende werk bij de gemeente en de andere in de praktijk van het Rap op Stap kantoor, ervaart Sofie de nieuwe stap als een vruchtbare voedingsbodem. "Door een voltijdse deskundige inclusie aan te stellen, kan het inclusieverhaal organisatiebreed aangepakt worden. Ik heb het gevoel dat wij er in de komende jaren echt wat van gaan maken. Het is motiverend werk. Het geeft voldoening om mensen gelukkig te maken door hun vrijetijdskansen te vergroten."

Pionieren! Het woord rolt geregeld over tafel wanneer Sofie honderduit vertelt over de inclusieve koers van haar gemeente. Het begon in 2017, toen een maatschappelijk werker van het OCMW werd aangesteld om projecten vorm te geven rond vrijetijdskansen. De sociale dienst van het OCMW is reeds lang overtuigd van het belang van vrije tijd en vakantie. Al bleek het trekken van het lokaal netwerk vanuit het team welzijn moeilijk te combineren met individueel begeleidingswerk.

Vrije tijd moet voor iedereen toegankelijk zijn

Het Lokaal Netwerk Vrijetijdsparticipatie in Nazareth startte officieel in 2018. De betrokken partners zijn het OCMW, alle gemeentelijke diensten bevoegd voor vrije tijd (jeugd, sport, cultuur, bibliotheek …) en een lokale ervaringsdeskundige in armoede. Ook andere lokale organisaties die werken met  personen in armoede, zijn vertegenwoordigd. In Nazareth zijn dat Zonnehoeve|Living+, MFC Wagenschot, vzw Jeugdzorg Liaan, CKG ’t Kinderkasteeltje en vzw De Kruk.

In Nazareth zijn al heel wat initiatieven ontstaan. Via het mobiliteitsproject ‘Iedereen mee’ staat een minibus ter beschikking waarmee Nazareners met een bepaalde zorgbehoefte vervoerd kunnen worden naar vrijetijdsactiviteiten. De minibus kwam er dankzij Special Ad en sponsoring van veertig lokale handelaars. Vanuit de ouderenraad ontstond ‘het Pluscafé’, een wekelijkse ontmoetingsplaats om inwoners te verbinden en eenzaamheid tegen te gaan.

Sofie: "Nazareth heeft een uitgebreid vrijetijdsaanbod en een bruisend verenigingsleven, maar toch ervaren maatschappelijk kwetsbare personen drempels om deel te nemen. Door de handen in elkaar te slaan hoopt het lokaal netwerk verder te bouwen aan een toegankelijk vrijetijdsaanbod zodat iedereen zijn recht op vrije tijd kan opnemen. Want vrijetijdsparticipatie is een basisrecht en draagt bij aan sociaal en psychisch welzijn."

Rap op Stap en de vrijetijdspas

Om de doelstelling van het lokaal netwerk te concretiseren, richtte het OCMW een Rap op Stap kantoor op. Zo’n laagdrempelig reisbemiddelingskantoor geeft mensen de kans om activiteiten, daguitstappen en vakanties te ontdekken en te boeken aan voordelige prijzen. Het aanbod bestaat uit het plaatselijke vrijetijdsaanbod, Iedereen Verdient Vakantie, VRIJUIT en de gratis en betaalbare daguitstappen van de Provincie Oost-Vlaanderen. Momenteel zijn er nog geen vrijwilligers actief binnen de werking. Al hoopt Sofie daar snel verandering in te brengen.

Het Lokaal Netwerk Vrijetijdsparticipatie en het Rap op Stap kantoor hebben als doelgroep: alle gezinnen die recht hebben op de verhoogde tegemoetkoming van het ziekenfonds, personen in begeleiding bij het OCMW, gebruikers van de maandelijkse voedselbedeling vzw De Kruk, houders van een European Disability Card (EDC) en residenten die verblijven bij één van de partnerorganisaties. Sofie: "Het lokaal netwerk wil extra inspanningen doen om meer mensen in armoede aan het vrijetijdsleven te laten deelnemen. Door ook de EDC-houders te betrekken, richt het zich tot alle inwoners die participatiedrempels ervaren."

Al deze mensen krijgen jaarlijks een vrijetijdspas en –cheques ter waarde van 20 euro per gezinslid. De gemeentelijke vrijetijdscheques kunnen gezien worden als een lokaal betaalmiddel om deel te nemen aan sport-, cultuur-, jeugd- en vrijetijdsactiviteiten van het lokaal bestuur en plaatselijke verenigingen. In het Rap op Stap kantoor krijgen mensen alle hulp die ze nodig hebben om de stap te durven zetten.

Stigmatisering wegwerken

Het lokaal netwerk zet zich actief in om stigmatisering te voorkomen. "We sleutelen nu aan de lay-out van onze vrijetijdspas", vertelt Sofie, "zodat die mooi in de lijn van de lokale cadeaubon ligt." Het idee is ontstaan in het lokaal netwerk waar een ervaringsdeskundige in armoede het belang van éénvormigheid aangaf. Door het uiterlijk van de cheque af te stemmen op de cadeaubon, komt het gemeentebestuur aan die zorg tegemoet. "De ervaringsdeskundige stem in de stuurgroep is een belangrijke meerwaarde", zegt Sofie.

Organisatiebrede aandacht voor inclusie

In september 2019 werd het thema inclusie opgenomen binnen de gemeentelijke dienst O², die de organisatieontwikkeling van de gemeentelijke diensten ondersteunt. Sofie verhuisde van het OCMW naar het gemeentehuis. Een logische stap, vindt Sofie. "Want inclusie is, net zoals duurzaamheid en participatie, een aandachtspunt dat doorheen alle beleidsdomeinen loopt."

Geruggesteund door haar nieuwe plek, ziet Sofie extra kansen ontstaan. Zo werden er, in het kader van de opmaak van het meerjarenplan, inspraaksessies georganiseerd waarin de resultaten van de recente inwonersbevraging werden voorgelegd. "Omdat ik daar nu vanuit mijn dienst aanwezig kan zijn, krijg ik de kans bestaande initiatieven van het lokaal netwerk te bespreken met geïnteresseerde inwoners."

Een ander voorbeeld is dat de collega van de jeugddienst een inclusietraject wil opstarten voor de Nazarethse jeugdverenigingen. "Ik kan dat nu helpen opentrekken naar sport en cultuur. Net door teamoverschrijdend te werken, hoop ik dat de toegankelijkheid bij elk nieuw project, activiteit of evenement afgetoetst wordt." Sofie wil beschikbaar zijn voor haar collega’s en staat open voor alle vragen en ideeën. "Op die manier raakt ook vrijetijdsparticipatie langzaamaan ingebakken. We bouwen de brug terwijl we erover lopen."

Toekomstplannen

Sofie wil de komende jaren extra inzetten op het informeren, sensibiliseren en ondersteunen van doelgroepen, vrijetijdspartners en lokale verenigingen. "We hebben nog een hele weg te gaan", zegt Sofie. Op die weg bevindt zich ook de opportuniteit om de UiTPAS te introduceren via de 'Cultuurregio Leie Schelde', een intergemeentelijke samenwerking tussen de gemeenten Deinze, De Pinte, Gavere, Sint-Martens-Latem, Zulte, Zwalm, Kruisem en Nazareth. "Door kennis en ervaringen uit te wisselen tussen eensgezinde partners ontstaan er kansen. Bruggen bouwen, dat is wat we doen."

Griet Bouwen (verhalenwever) ging voor Demos in gesprek met Sofie Schrooyen. Sofie Schrooyen is deskundige Inclusie bij de gemeente Nazareth. Ze studeerde maatschappelijk werk, optie sociaal-cultureel werk, en vulde haar diploma aan met officemanagement, optie event- en projectmanagement. Sofie groeide op in Nazareth, waar ze actief was in de jeugdbeweging en als penningmeester van jeugdhuis Jena. Voor haar aanstelling als deskundige inclusie bij O² werkte ze achtereenvolgens als maatschappelijk werker in het team collectieve schuldenregeling en het team algemene sociale dienst. Dankzij haar vorige werkervaring kwam ze dagelijks in contact met de doelgroep van het lokaal netwerk, iets wat ze zelf ervaart als een enorme meerwaarde. Haar missie: Nazareth zo inclusief, leeftijdsvriendelijk en toegankelijk mogelijk maken.