Helix bouwt de brug tussen onderwijs en jeugdwerk

Het project Helix zoekt uit hoe je de middelbare school kan inzetten als een brug naar jeugdwerk. Randy Haers werkt als brugfiguur samen met jongeren in twee scholen uit de Antwerpse wijk Kiel. Hij spreekt hen tijdens de middagpauze aan en betrekt hen bij projecten die ze zelf vormgeven. Zo stelde hij een redactie samen, bestaande uit jongeren die verhalen en foto’s maken. (lees verder onder de foto)

 Beeld: Helix - Kras Jeugdwerk

De aanleiding

In Antwerpen is Kras Jeugdwerk één van de drie grote jeugdwerkspelers voor minder kansrijke doelgroepen. Wie emanciperend werkt met kansengroepen, legt regelmatig bruggen met andere levensdomeinen zoals welzijn of onderwijs. Dat geldt ook voor Kras Jeugdwerk.

De organisatie experimenteerde de voorbije jaren grondig met de methodiek van Spelend Leren, waarbij jeugdwerk wordt uitgebouwd voor kinderen van de lagere school. De zorgcoördinatoren duiden leerlingen aan waarvoor Spelend Leren interessant kan zijn, zoals bijvoorbeeld werken rond samenspel, taal of opkomen voor jezelf. Vervolgens beslissen ze in samenspraak met de ouders of kinderen al dan niet zullen deelnemen aan activiteiten die na de schooluren plaatsvinden. Kinderen worden zo spelenderwijs geprikkeld om zich op andere levensdomeinen te ontplooien en om te leren.  

Met het project ‘Helix’ experimenteert Kras Jeugdwerk om vanuit secundaire scholen een soortgelijk project uit te rollen. Dat is best uitdagend, want kwetsbare tieners en jongeren bereiken via de schoolcontext is niet evident. Het project is een soort praktijkgericht onderzoek dat experimenteert om meer bruggen te slaan naar verschillende sectoren, vertrekkende vanuit de scholen. Het is ook een proeftuin om te leren hoe het jeugdwerk kan bijdragen aan een positief schoolklimaat.

Mede-eigenaars

Randy Haers is trekker van Helix. Hij vindt het belangrijk dat jongeren zo veel mogelijk mede-eigenaar zijn van hun project of idee. Randy’s project startte met de uitbouw van een netwerk:

“Het project is gestart met het uitbouwen van een netwerk, zowel qua  scholen als partnerorganisaties. Binnen de scholen sprak ik met de directie, zorgcoördinatores, jojo’s, enzovoort. Toen de school instemde om mee te doen, startte de fase van leerlingenbevraging. Dat gebeurde op de speelplaats, via focusgroepen tijdens studiemomenten of door een leerlingenraad bij te wonen. Centrale vragen waren: wat willen jullie veranderen? Wat is er (minder) leuk?  Wat doen jullie zo al buiten de school?

Het oorspronkelijke plan was om niet te vertrekken vanuit een bepaald programma. Maar dat werd na verloop van tijd toch gedeeltelijk herzien en zo werd een semi-vast aanbod geïntroduceerd. Via een uitgewerkt programma bouwt Randy een vertrouwensband met hen op. Hij vertrekt aanbodgericht om dan vraaggestuurd te kunnen werken. Zodoende wordt het eigenaarschap versterkt. Dat is toch alvast de situatie in de ideale wereld, aldus Randy:

"Ik stelde vast dat er gelatenheid was. Er was de vraag naar meer infrastructurele veranderingen. Jongeren wilden meer uitstappen doen en een kleine groep had de vraag naar iets creatief, waaruit Redactie 2020 is gegroeid."

Ongehoorde dromen capteren

Een project waar Randy nu mee bezig is, is de ontwikkeling van een soort journalistiek redactiebureau voor en door jongeren: Redactie 2020. Hij merkte dat sommige jongeren graag met fotografie bezig zijn. Andere jongeren willen verhalen vertellen die amper gehoord of getoond worden. Randy ondersteunt jongeren om deze dromen en ideeën waar te maken. Hij organiseerde samen met jongerenpersagentschap Stampmedia een workshop. Daarbij droegen de jongeren ook de verantwoordelijkheid en zorg over duurdere foto-toestellen. En met succes. Dit zette veel in gang.

Daarnaast zette Randy ook andere klimaatversterkende activiteiten op. Hij deed een participatief traject met jongeren omtrent het dragen van kledij, en hij deed verschillende laagdrempelige acties.

“Daarnaast hebben we al enkele laagdrempelige acties ondernomen. We zetten een green screen bij Halloween en organiseerden een fifa-toernooi.  Eind december houden we een finale in de Youth-Zone waar de winnaars van de 2 scholen het tegen elkaar op nemen. Dat is een manier om jongeren van verschillende scholen bijeen te brengen.”

Onderhandelen

Met Helix wil Randy een context creëren waarbinnen allianties tussen onderwijs en jeugdwerk groeien. Randy is in feite een onderhandelaar die de verschillende referentiekaders van jongeren, leerkrachten en jeugdwerkers met elkaar verbindt. Het opzet is ook om het project te verduurzamen na afloop. In dit licht is Helix een eerste succesvolle stap in een meer structurele toenadering van jeugdwerk binnen de muren van de middelbare school. Bij eerdere toenaderingspogingen bleek de kloof tussen beide werelden te groot. Jeugdwerk werd als bezigheidstherapie tijdens de middag ingezet, jeugdwerkers botsten op onbegrip van schoolpersoneel en vice verca.

"Naar volgend semester willen we een iets concreter aanbod uitwerken met jeugdwerkingen. We hebben al samengezeten met jeugdwerkers om te brainstormen over mogelijkheden. Maar er blijft een spanning bij jeugdwerkers om op school te komen. Dat komt ook vanuit eigen ervaringen op school alsook praktische overwegingen. Het vormt ook extra belasting in het takenpakket.”

Het project leerde hieromtrent verschillende lessen. Zo ontdekte Randy dat je niet met elke willekeurige school mag samenwerken. Het is belangrijk om een veilige context te hebben waarin jeugdwerk kan gedijen. De schooldirectie is in die scholen broodnodig als aanspreekpunt. Er moet ook een open schoolcultuur zijn, waarbij de leerkrachten het waarderen dat je er bent.

Sociale integratie

Dit project bouwt specifiek aan sociale integratie. De school is immers een inclusieve plek waar jongeren van alle origines en afkomsten samen komen. Kras Jeugdwerk heeft een brede ervaring opgebouwd als doelgroepspecifieke organisatie. Men denkt dan vaak in termen van allochtoon/autochtoon. Maar Randy benadrukt dat er veel meer schakeringen zijn en dat Kras Jeugdwerk een veel grotere diversiteit aan jongeren en doelgroepen bereikt. Het is dus fout om duaal naar dit thema te kijken, want de realiteit is veel complexer:

“Zeker binnen Helix, waar die superdiverse omgeving gewoon binnen handbereik is, proberen we te zorgen voor een inclusief project. We focussen vooral op inhoudelijke interesses van jongeren, waardoor leerlingen van allerlei slag zich aangesproken voelen om deel te nemen.”

Werken aan diversiteit is binnen Helix dus vooral een spontaan en organisch gegeven, zonder al te grote theorieën. Dat maakt het project succesvol.