Demos is een team nomadische kenniswerkers. We volgen maatschappelijke ontwikkelingen die de cultuur-, jeugdwerk- en sportsector vormgeven en werken aan gelijkheid en participatie. We staan voor cultuur, jeugdwerk en sport die aansturen op maatschappelijke veranderingen en bouwen aan een meer open, inclusieve en democratische samenleving.
Buitengewoon - Over de betekenis van kunst en cultuur voor veerkracht van jongeren
item_left
Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst
item_right
Buitengewoon - Over de betekenis van kunst en cultuur voor veerkracht van jongeren
Publicaties
Sociaal Cultureel Jongerenwerk werkt. Jongeren in kwetsbare posities zijn gebaat bij een veilige plek waar ze hun verhaal kwijt kunnen en positieve ervaringen opdoen. Actief iets met kunst doen helpt daarbij: het vergroot hun veerkracht. Het Landelijk Kennisinstituut Cultuureducatie en Amateurkunst bracht de literatuurstudie 'Buitengewoon' uit met interviews met ervaren cultuurprofessionals, jongerenwerkers en jongeren in kwetsbare posities.
Wat zijn de effecten van culturele activiteiten op de ontwikkeling van jongeren in kwetsbare posities? En hoe geven culturele professionals en jongerenwerkers deze activiteiten vorm in de praktijk?
Jongeren nemen graag deel aan culturele activiteiten omdat hierbij niet de ‘onmogelijkheden’ maar de ‘mogelijkheden’ centraal staan. Jongeren beoefenen culturele activiteiten als tijdverdrijf of ontspanning, voor zelfexpressie, om te leren en om deel uit te maken van een groep. Jongeren geven aan zich vrij te voelen wanneer ze kunst beoefenen. Ze vinden het noodzakelijk dat er voldoende ruimte is voor eigen inbreng.
De werkzame elementen van cultuur voor veerkracht van jongeren zijn dat jongeren eigenaar zijn van hun eigen leerproces (regie) en dat het exploratieve karakter van de culturele activiteiten ruimte biedt voor identiteitsontwikkeling (zelfreflectie én het gevoel onderdeel te zijn van een groep) en het opdoen van positieve ervaringen.
Uit de diverse onderzoeken onder (kwetsbare) jongeren blijkt dat deelname aan de onderzochte culturele activiteiten bij de jongeren een positief effect heeft op:
- de sociale vaardigheden (het inlevingsvermogen)
- het nemen van verantwoordelijkheid (voor hun eigen proces)
- het doorzettingsvermogen
- het concentratievermogen
- het leervermogen
- het sociale netwerk
Praktijkcases
De sociale of culturele professional die met jongeren werkt, is bevlogen en een duizendpoot. Vaak worden organisatorische, vaktechnische, sociale, strategisch-beleidsmatige en didactische vaardigheden in één persoon verenigd. Alle organisaties en professionals hebben hetzelfde uitgangspunt: ze werken vraaggericht en gaan uit van de situatie en interesses van de jongeren.
Aanbevelingen voor beleid
- Geef jongeren zowel een fysieke ruimte als figuurlijke ruimte om te experimenteren;
- Bied structurele financiering: lange-termijndoelen en vrijheid om te mogen experimenteren zijn van cruciaal belang;
- Maak middelen vrij voor narratief onderzoek (storytelling) en/of effectonderzoek;
- Ga in gesprek met jongeren, samen met de sociale en culturele professionals. Dit biedt de meeste kansen voor effectief beleid en zorgt voor draagvlak.
Methodiek
Het onderzoek bestaat uit een literatuurstudie en een beschrijving van praktijkcases. Voor de literatuurstudie zijn 65 publicaties bekeken: beleidsdocumenten, (effect)onderzoeken, procesevaluaties van praktijken en handreikingen vanuit praktijken.
Daarnaast is een lijst opgesteld van bij de onderzoekers bekende praktijken van culturele activiteiten voor (kwetsbare) jongeren. Aan de hand deze lijst is een selectie gemaakt van 11 praktijken waar vervolgens een culturele professional en/of een jongerenwerker is geïnterviewd. In vier praktijken is een jongere geïnterviewd die deelnam aan de activiteit. Hierbij is gelet op een goede spreiding over het land en naar kunstdiscipline.
Download hier de publicatie.
