Straten Vol Smaak: hoe een mobiele keuken de buurt verwarmt

Straten vol Smaak is een project van Cultureghem en Avansa Halle-Vilvoorde samen met verschillende partners. De mobiele keuken van Cultureghem (de Vadrouille) is het instrument om de publieke ruimte te transformeren tot een gastvrije ruimte waar iedereen zich welkom voelt.

Wat wil Straten Vol Smaak?

De Vadrouille van Cultureghem is een mobiele kook-speel- en ontmoetingsplek op wielen. Omdat op andere plekken de mobiele keukens vaak weer verdwijnen, wil Cultureghem samen met partners in de de rand rond Brussel en de regio Halle-Vilvoorde kijken wat er nodig is om een langdurig verhaal van nuldelijnswerk op te bouwen via mobiele tools zoals de mobiele keuken. Welke methodieken ontwikkelen ze, welke elementen zijn erg afhankelijk van de context en aan te passen? Wat leren we in de uitwisselingen met buurtwerk en andere lokale partners?

Koken en sociale interactie vormen de kern van dit project. Door samen te koken in de publieke ruimte ontstaat er spontane ontmoeting waarin cultuur, dialoog en sociale dienstverlening samenkomen.

Publieke ruimte 

Eén van de belangrijkste doelstellingen die de mobiele keuken heeft, is het eigenaarschap van de publieke ruimte (terug)geven aan de mensen die er wonen en passeren.
Samen koken nodigt mensen uit om vanuit hun eigen kracht iets toe te voegen. Of ze nu recepten uitwisselen, initiatief nemen voor de volgende maaltijd of aan de praat raken: er ontstaat mede-eigenaarschap. Al doende worden bestaande machtsverhoudingen in vraag gesteld en kunnen nieuwe vormen van gezamenlijk eigenaarschap groeien. Een publieke ruimte waarin mensen zich betrokken voelen, draagt bij aan een sterkere en inclusievere samenleving. 

Ontmoeting zorgt voor verbinding zorgt voor nieuwe connecties

In de publieke ruimte kruisen mensen die elkaar anders niet ontmoeten. De mobiele keuken brengt hen samen. En op die plek ontstaan gesprekken over wat mensen delen, missen, wensen of dromen. Het is een ‘nuldelijns plek’: zonder muren, zonder inschrijvingsplicht, zonder verantwoording, zonder drempels en mét een volle maag.  

Er is geen druk, wel ontstaan er mogelijkheden. Mensen met honger kunnen met een gevulde maag verder, mensen met vragen over wat er in de buurt aan vrije tijd te doen is, worden de weg gewezen. Het is een vorm van outreachend werken waarbij je je als mens aangesproken voelt en niet als cliënt doelmatig doorverwezen wordt. Door de nadruk op ontmoeting te behouden, vergroot de toegang tot maatschappelijke diensten, sociale en culturele activiteiten.

Die ‘onvoorwaardelijke’ ruimte laat andere noden aan bod komen, laat misschien zelfs een nieuw soort ‘geactiveerde’ ruimte ontstaan: waar je deelgenoot bent van de plek, van de buurt.

“De sfeer was ongedwongen en hartelijk. Nieuwe gezichten werden begroet, oude bekenden haalden herinneringen op. Kinderen kleurden en speelden terwijl hun ouders een praatje maakten. Het evenement bracht niet alleen smaak, maar vooral warmte in de wijk.” Wim van buurtwerk Negenmanneke-Zuun na de eerste ontmoeting

De mobiele keuken ‘creëren’

De mobiele keuken draait om het maken van een warme en verwelkomende plek. Je hebt natuurlijk een mobiele keuken nodig en mensen om ze te bedienen. Door de laagdrempelige aanpak ontstaan al snel: gesprekken over het volgende wat er gegeten wordt, nemen mensen de messen over om mee te snijden, roepen ze anderen samen om te proeven, enz... 

Er hangen hier  verschillende uitdagingen aan vast, nl. : hoe vergroot je het eigenaarschap en houd je de doelstellingen breed? Je hebt mensen nodig die de keuken draaiende houden, mensen verwelkomen en kennis in zich hebben om toe te leiden wanneer nodig.

Duurzaam maken

Door samen te koken ontstaan tijdelijke gemeenschappen. Mensen nemen soms wel initiatief om elkaar terug te zien, maar daarnaast is het ook aan de lokale partners om duurzaamheid te voorzien. Door mensen toe te leiden, door vaak terug te keren. 

Duurzaamheid zit ook in de netwerking tussen lokale partners. Straten Vol Smaak biedt hen de ruimte tot ontmoeting en kennisuitwisseling. 

In het project zitten ‘doe-partners’: drie verschillende lokale partners (startend met Buurtwerk Negenmanneke) gaan elk minstens drie keer met de Vadrouille samen op locatie. De ervaringskennis delen ze onder elkaar.
Daarnaast is er een lerend netwerk waar de opgedane kennis uitgewisseld wordt, methodieken gedeeld en opgebouwd. Het gaat over manieren van (boven)lokaal samenwerken, warme ontmoetingsplekken creëren en de rol van de mobiele keuken hierin.

Door de kennis samen op te bouwen en te delen, hoopt Straten Vol Smaak meer nuldelijnsplekken mogelijk te maken.

De partners en hun rol:

Avansa Halle-Vilvoorde - hoofdpartner en verbinder, met een breed netwerk en expertise in participatie

DENK-partners - fungeren als adviseurs, ondersteunen bij methodiekontwikkeling en evaluatie

DOE-partners - voeren experimenten uit in de publieke ruimte, organiseren kookactiviteiten en activeren lokale gemeenschappen

Dēmos/publiq -  zorgt voor kennisborging en verspreiding van inzichten, zodat kennis breed gedeeld wordt

Judith Dufaux faciliteert de uitwisseling tussen de partners en maakt er visueel verslag van. Die visuele synthese geeft de betekenis weer van kleine en grote ontmoetingen en de reflecties bij partners en passanten.

Ze werken samen met lokale besturen, sociaal-culturele organisaties en netwerkpartners zoals Vzw De Rand, Agentschap Integratie & Inburgering, Cultuur Noordrand en Vzw Zender om een breed draagvlak te creëren. Deze partners versterken elkaars werking en helpen om participatie toegankelijk en betekenisvol te maken.

Hoe de partners de uitdagingen en de ontmoetingen ervaren, posten we regelmatig in nieuwe blogs en beelden die door Judith Dufaux worden getekend. Ze capteert essentiële ervaringen en werkzame elementen tijdens de activiteiten.