School als opstap voor participatie van kinderen en ouders in het culturele (buurt)aanbod

Basisschool Sint-Jozef ligt in het centrum van Kortrijk. De leerlingen komen - vaker dan in andere scholen in de omgeving - uit maatschappelijk kwetsbare gezinnen en de etnisch-culturele diversiteit is er groot. Maar directie, leerkrachten, leerlingen en ouders weten van aanpakken. Ze durven nieuwe dingen doen en leren gaandeweg. Er is een stevige cultuur van overleg en dialoog. Dat was een belangrijke troef om tot een gedragen project te komen. 

De uitdaging was duidelijk: hoe kunnen we vanuit de school mee werken aan meer duurzame cultuurparticipatie van onze leerlingen? Cultuur moet je met de paplepel binnen krijgen, zo gaat de boutade. En van overal word dan gewezen op de tanende rol van het onderwijs. Maar welke hefbomen hebben basisscholen nog om aan cultuurparticipatie te werken en hoe zetten ze die best in om meer duurzame resultaten te bekomen? Dat was de startvraag. 

Muzische vorming bleek de voornaamste hefboom te zijn . Elke leerkracht moet aan de slag met eindtermen, ontwikkelingsdoelen en uitgangspunten rond beeld, muziek, drama, media en bewegen. Maar creatieve momenten in de klas brengen leerlingen nog niet in contact met een soortgelijk aanbod in hun vrije tijd. Daarom werd beslist om samen te werken met culturele organisaties die actief zijn in de stad. Casa Blanca en Passerelle zijn twee cultuur-educatieve organisatie en Woesh is een circus-school. Hun docenten werkten samen met leerlingen en leerkrachten 4 verschillende muzische projecten uit. Dat was niet evident. Leerkrachten denken aan hun leerplan, docenten willen vooral ervaringsgericht werken en leerlingen willen vooral alles onmiddellijk zelf kunnen. Daarbovenop kwamen extra doelstellingen. De school wil actief betrokken zijn op het samenleven in de buurt. Als het even kon moest elke project een link leggen met de wijk of een partner uit de wijk. Ook was het de bedoeling dat leerlingen kennis maken met de culturele infrastructuur van de stad. Als dat kon zou er ook gewerkt worden op locaties waar het culturele aanbod doorgaans wordt georganiseerd.  

En het lukte. Kleuters maakten een collagevoorstelling vol muziek, woord en dans rond het thema ‘de wolf’. Het eerste en tweede leerjaar trok rond met een fotografe uit de wijk en bouwde een kleine foyer-tentoonstelling, waarna ze ontdekten hoe die beelden kunnen leiden tot beweging en dans. Het derde en vierde leerjaar sloot aan op workshopnamiddagen die georganiseerd werden in rust- en zorgvoorzieningen in de wijk. Zo kwamen ze samen met jongeren met een psychiatrische zorg en bewoners ‘op leeftijd’ in contact met circustechnieken. Alles kwam samen in een apotheose. In het park naast de school werd een circustent geplaatst voor een tweedaagse met ateliers voor de ouders en een slotshow. Ter aankondiging trok een circusparade door de buurt. De tent zat vol!  

Leerkrachten scherpten hun muzische competenties aan, de culturele organisaties kwamen voor het eerst in contact met ‘die doelgroep die ze zo moeilijk bereiken’ en de buurt zag de leerlingen en de school op een andere manier. Het project slaagde erin leerkrachten en externe culturele organisaties nauwer te laten samenwerken. Ze deelden hun eigen doelstellingen en methodieken en gingen daarover in dialoog. Hun gezamenlijke oriëntatie op de leerlingen en de wijk gaf hen een gemeenschappelijk doel.  

Maar wat met de leerlingen? Hun enthousiasme sprak boekdelen, maar vonden ze ook de weg naar een cultureel aanbod in de stad? Dat is moeilijk te achterhalen. Wel kon de school vaststellen dat ouders het aanbod, de organisatie en hun manier van werken niet kennen.  Gesprekken met de ouders en een leerlingbevraging bevestigde het belang van verder inzetten op een brede talentontwikkeling en toeleiding naar het lokale vrijetijdsaanbod. De ouders worden dus een belangrijke schakel in een vervolgtraject. 

De school starten het nieuwe schooljaar alvast met oudervergaderingen per klas waar een mini-vrijetijdsbeurs aan gekoppeld is.  Alle vrijetijdsactoren die op de school of in de buurt actief is en een bruikbaar aanbod hebben voor de leerlingen, worden uitgenodigd om zichzelf voor te stellen. Zo krijgen ouders alvast de kans om met de organisatoren kennis te maken en eventueel in te schrijven. 

Contact: Basisschool St-Jozef Kortrijk - marleen.dierickx [at] kbkscholen.be en claude.soete [at] kbkscholen.be