FCL: Voetballend naar een betere toekomst

Welke concrete maatregelen nemen sportaanbieders om mensen in armoede deel te laten nemen en blijvend te engageren? Zakayo Wandoloh nam een kijkje bij vijf verschillende Vlaamse sociale sportaanbieders die volgens Demos een rijkdom aan expertise hebben. De verslaggeving hierover maakt deel uit van onze reeks 'Sport en Armoede'.

De derde stop in deze reeks is bij de Football Changes Lives Foundation (FCL) in Antwerpen. Ik spreek daar met mijn collega-trainer en bestuurder bij FCL Duncan D’Hondt, een van de drijvende krachten achter het initiatief. In het gesprek pols ik naar naar hoe ze bij FCL het aanbod toegankelijk maken voor mensen in armoede. “Door alleen de prijs te verlagen bereik je alsnog niet iedereen. Het inschrijvingsgeld is niets meer dan het begin. Een bredere aanpak is dus nodig", zegt D’Hondt.

FCL is in 2015 opgericht door Hernan Losada, tot 2018 profvoetballer bij onder andere de voetbalclubs Anderlecht en Germinal Beerschot Wilrijk. Losada wou iets teruggeven aan de maatschappij die hem zoveel gegeven heeft. Zijn vaststelling was dat veel jongeren de middelen niet hebben om deel te kunnen nemen aan een reguliere voetbalclub. Niet alleen is het lidmaatschapsgeld hoog, maar er komen ook veel andere kosten bij.

Al vanaf het begin waren toegankelijkheid en laagdrempeligheid een topprioriteit. Het hoofddoel van de stichting is kansarme jongeren in Hoboken en Kiel, twee aandachtswijken in Antwerpen, bredere en positieve toekomstperspectieven aanbieden. Voetbal wordt aangewend als een hefboom om dit doel te bereiken.

Elke woensdag van 14 uur tot 15.30 uur wordt er getraind op de velden van Racing Voetbal Club Hoboken (RVC Hoboken). Tijdens de meeste trainingen zijn er zo’n 20 à 30 jongeren. Als iedereen aanwezig is, telt de superdiverse groep ongeveer 50 spelers. Alles wordt in goede banen geleid door een team van zes erg gemotiveerde vrijwilligers: Losada (technisch directeur) wordt bijgestaan door Damir Petrovic, Duncan D’Hondt, Metin Ozcan, Robin Weyts, Rodrigo Vissers en mezelf, Zakayo Wandoloh.

Financieel

De foundation is actief in Kiel en Hoboken, twee achtergestelde buurten in Antwerpen waar het socio-economisch deficit heel groot is. De cijfers liegen daar niet om. De meeste van deze jongens namen, door financiële en andere drempels, een paar jaar geleden niet deel aan georganiseerde sport. “Wat wij gedaan hebben is het financiële plaatje in zijn totaliteit bekijken. Niet alleen het inschrijvingsgeld, maar ook hun voetbaltenue bestaande uit een t-shirt, short en kousen en voetbalschoenen", aldus D’Hondt.

In het begin probeerde de foundation het inschrijvingsgeld zo laag mogelijk te houden, namelijk tot 25 euro. Zelfs dat was niet betaalbaar voor alle deelnemers. “Het was niet praktisch haalbaar om enerzijds een groep te hebben die betaald heeft en anderzijds een groep die niet betaald heeft. We hebben toch maar de beslissing genomen om ons aanbod volledig gratis te maken", voegt D’Hondt toe.

Sommige jongeren gingen naar de training in hun jeansbroek. Ze konden zich de gepaste voetbalkledij niet permitteren. FCL is op zoek gegaan naar sponsors die een uniform konden schenken. Het bedrijf Jako doneert het uniform. Door giften, sponsors en subsidies van de dienst Sociale Zaken van de Stad Antwerpen kan de stichting de andere kosten ook dekken.

Kleine acties vervullen belangrijke rol

Samenwerkingen zoals met de Karel De Grote hogeschool in Antwerpen-Zuid zijn een belangrijke pijler voor FCL. In de wintermaanden, wanneer het weer het niet toelaat om buiten te voetballen, mag FCL haar trainingen in de sporthal van de hogeschool voortzetten. Dat is niet alleen praktisch, maar zo komen de jongeren al op een zeer jonge leeftijd in aanraking met het hoger onderwijs. Feit is dat mensen uit kansengroepen, waaronder ook mensen met een migratieachtergrond en mensen in armoede (de meerderheid van FCL-spelers vallen onder deze doelgroepen), minder doorstromen naar het hoger onderwijs.

Studenten van de KdG Hogeschool die bij FCL stage lopen, schoolopdrachten uitvoeren of zich vrijwillig engageren, leren zo ook een doelgroep kennen waar ze normaal gezien quasi nooit mee in contact zouden komen. In deze tijden van polarisatie, racisme en discriminatie vervult FCL door deze ‘kleine’ acties een heel belangrijke rol in de maatschappij.

Wanneer jongeren meer competitie willen spelen en potentieel hebben, zorgt FCL dat ze terechtkomen bij een betere ploeg. FCL is er om zulke jongeren voor te bereiden om op een hoger niveau te kunnen spelen. De meesten onder hen hebben nooit in een ploegverband gespeeld en kunnen dus niet meteen hun draai vinden in een club of ploeg. Ze missen ook de basisattitudes om mee te kunnen draaien in een ploeg. Om de toeleiding vlotter te laten verlopen en om uitval te voorkomen, onderhandelt FCL zodat ook deze jongeren onder dezelfde voorwaarden verder kunnen spelen bij de ploegen (gratis uniform, tussenkomst vervoer indien nodig, betere communicatie met hun ouders, …).

FCL blijft de spelers ook verder begeleiden en opvolgen. Er wordt dus heel goed nagedacht over de toeleiding om te voorkomen dat deze spelers blootgesteld worden aan factoren (kwetsuren) die hen kunnen doen afhaken. Mensen in armoede hebben vaak al kwetsuren opgelopen en sluiten zich daardoor af voor de buitenwereld. Volgens Netwerk Tegen Armoede, haalt vrijetijdsbesteding (zoals sport) mensen en gezinnen uit hun sociaal isolement en geeft dat hen een kans om terug aan te sluiten bij de bredere maatschappij. De doordachte toeleiding van FCL is belangrijk om te voorkomen dat de spelers extra kwetsuren oplopen.

Om inclusief te werken probeert FCL zich aan te passen aan verschillende noden van verschillende groepen. Er zijn jongeren met een taalbarrière, zoals nieuwkomers die nog maar zes maanden in België wonen. Er zijn ook jongeren bij die financieel net rondkomen, maar in een lastige omgeving zitten met een drugsmilieu, geweld of andere criminaliteit. FCL tracht de jongens ook daarvan weg te trekken via sport.

Juist coderen en decoderen

“Omdat onze spelers kwetsbaarder zijn dan de meeste leeftijdsgenoten, is het van groot belang dat onze vrijwilligers mensen zijn die de leefwereld van onze doelgroep begrijpen. Een vertrouwensband opbouwen is dan het belangrijkste. Dat komt alleen tot stand wanneer men elkaars wereld begrijpt", vertelt D’Hondt. Doordat de vrijwilligers van FCL de doelgroep heel goed kennen en er heel goed mee kunnen omgaan, kunnen ze belangrijke signalen opvangen.

Armoede uit zich niet alleen op financieel vlak. Daardoor is het niet altijd evident om te bepalen wat een signaal inhoudt. D'Hondt geeft een voorbeeld: “Tijdens bepaalde voetbaltornooien waar we met FCL aan deelnamen, zagen we dat sommige jongeren geen scheenbeschermers, voetbalschoenen met topjes, geen fruit of water meebrachten. Ging het dan om financiële problemen in de gezinnen? Hadden de jongeren de boodschap niet doorgegeven aan de ouders?” In zulke gevallen komen de skills van de vrijwilligers goed van pas. Ze gaan een-op-eengesprekken aan met de jongeren.

Het is duidelijk dat de medewerkers er zich bewust van zijn dat ze niet alles de stempel van financiële armoede kunnen geven. Ze hebben niet alleen oog voor het financiële maar voor het geheel van een probleem. Het is niet alleen een kwestie van gratis, kwaliteitsvol voetbalaanbod aanbieden. Het is ook soms de spelers gaan ophalen omdat ze er anders niet geraken.

Een sterk netwerk is goud waard

Zoals eerder aangehaald, is samenwerken een heel belangrijke pijler voor FCL. De foundation is niet zo groot dat ze alles op eigen houtje kan doen. “De eigen expertise reikt maar tot een bepaald punt. Wanneer je merkt dat je expertise tekortschiet moet je kunnen doorverwijzen of toeleiden naar een organisatie die meer expertise heeft", vat D’Hondt samen. Om die reden heeft FCL een heel sterk netwerk opgebouwd.

De instroom van de jongeren gebeurt voornamelijk door partners zoals de OKAN-klassen (Onthaalklas voor Anderstalige Nieuwkomers). De sociale partners in de wijken (zoals JES, Kras en Formaat) spelen daarin een belangrijke rol. Ze verwijzen de jongeren door naar FCL. FCL werkt ook samen met het CAW (Centrum voor Algemeen Welzijnswerk) waar jongeren met gedragsproblemen begeleid en ondersteund worden. Er wordt ook gewerkt met voetbalclubs die FCL-spelers met een hoger voetbalniveau overnemen. “FCL is in dat opzicht een doorschuiforganisatie", aldus D’Hondt.

Ondersteuning Stad Antwerpen

Normaal, of in veel gevallen, gaat men eerst bij de lokale overheid aankloppen voor steun. Bij FCL is dat anders gegaan. Om snel van start te kunnen gaan en kort op de bal te spelen, hebben de initiatiefnemers beslist om anders te beginnen. Ze gingen eerst op zoek naar een locatie. Dit werd de locatie van RVC Hoboken. Dat werd ook het eerste samenwerkingsakkoord: FCL mocht elke woensdagnamiddag trainen op de terreinen van RVC Hoboken. Vrijwilligers werden gescout binnen de vriendenkring van de initiatiefnemers en bij de Antwerpse hogescholen.

De sociale partners in Kiel en Hoboken en enkele OKAN-scholen werden aangesproken om jongeren toe te leiden. Ondertussen werden er gesprekken gevoerd met Jako voor sponsoring voor de uniformen. Meer was niet nodig om met de trainingen te starten en dit werd het begin van een succesverhaal.

Fast forward: omdat FCL op verschillende platformen over haar succesverhaal ging spreken en zich zo zichtbaar maakte, is het verhaal tot bij de sociale dienst van de stad Antwerpen gekomen. Er volgden gesprekken die resulteerden in een steunovereenkomst. Nu krijgt FCL voor het werkjaar 2018-2019 financiële steun van de stad Antwerpen. “Dit geeft ons niet alleen meer ruimte om te groeien maar ook ruimte om onze sociale impact te vergroten", besluit D’Hondt.

Beelden: (c) FCL

Tekst door Zakayo Wandoloh
Redactie door Hasna Ankal