Diverse sportclubs onder de radar

Ons stedelijke sportlandschap wordt steeds diverser. In de laatste decennia ontstond bijna geruisloos een nieuw sportverenigingsleven dat er sterk gevarieerd uitziet. En in dat gevarieerde sportlandschap wordt een steeds groter aandeel opgenomen door sportieve zelforganisaties die geleid worden door mensen met een diverse migratieachtergrond. We duiden hier het potentieel en de problematiek van deze verenigingen.

De sociale en demografische verschuivingen in onze steden gaan gepaard met de opkomst van allerlei nieuwe en autonome sportverenigingen. Deze initiatieven staan vandaag dicht bij hun doelpubliek en laten daarom een onmiskenbaar potentieel zien. De reden: ze worden getrokken door figuren uit die stedelijke doelgroep die steeds diverser wordt. Als gevolg hiervan kregen sporten die al lang beoefend worden in België een nieuw publiek. Kijk maar naar het voetbal, boksen, cricket of zelfs volleybal. Daarnaast kwamen er de voorbije drie decennia ook nieuwe sportdisciplines. Denken we maar aan onder andere het zaalvoetbal, Braziliaanse jiujitsu of Thaiboksen.

Zelforganisaties

In de organisatie van deze sportclubs is er vaak een parallel met de zelforganisaties en doelgroep-bewegingen die ook in andere levensdomeinen actief zijn. Zo ontstonden er nieuwe sportclubs vanuit een nood om zich te verenigingen binnen een gemeenschap of buurt. Enkele voorbeelden; een sportclub voor en door vluchtelingen, een voetbalclub getrokken door sporters uit de Belgisch-Turkse gemeenschap, een Afghaanse bokskampioen die een club opent voor de buurt. In Antwerpen is één van die spelers MSC Ahlan. Deze vereniging ontstond in de Marokkaanse gemeenschap in Antwerpen-Noord. MSC biedt onder meer allerlei vormen van vrijetijdsbesteding aan, via een permanente wisselwerking met de buurt. Daarbij is er ook een uitgebreide vechtsport- en zaalvoetbalwerking en een apart aanbod voor vrouwen.

Identiteit

De toename van de (super)diversiteit in onze steden resulteert in de opkomst van sportclubs met een programma, aanpak en organisatiecultuur die op sommige vlakken verschilt van die van traditionele sportclubs. Net die verschillen dragen bij aan een unieke identiteit die hun grote aantrekkingskracht verklaart. Je ziet dit verschijnsel onder andere in de opkomst van de vele vechtsportclubs in steden. Neem nu bijvoorbeeld het thaibokscircuit. Deze clubs worden vaak getrokken door mensen met een superdiverse migratieachtergrond en dat is een belangrijke sleutel van hun succes. Hier is geen sprake meer van een jaarlijkse pensenkermis, een lege kantine of een verouderd bestuur. We zien dat deze clubs worden geleid door trainers en bestuurders die vertrouwd zijn met de leefwereld van buurtjongeren die voor sommige andere organisaties moeilijker te bereiken zijn. Net daarin schuilt het grote potentieel van deze clubs.

Sociale rol

De weg die deze trainers in hun persoonlijk leven hebben afgelegd is soms heel vergelijkbaar met die van hun clubjongeren. Dat zorgt ervoor dat ze gemakkelijker en minder artificieel kunnen anticiperen op bepaalde situaties en gebruiken. Het kan over erg simpele dingen gaan. Zo zal een Belgisch-Marokkaanse trainer wellicht gemakkelijker het verband zien tussen het Suikerfeest en een magere trainingsopkomst in de periode van dat feest, dan een trainer die hier weinig over weet.

Vele trainers botsten in hun verleden op dezelfde muren als die waarmee hun clubjongeren vandaag te maken krijgen en dat verklaart mee waarom deze verenigingen een grote sociale rol willen opnemen. “Jongeren van de straat houden” is dan een veelgehoord doel in een poging om via de sportclub het leven van jongeren in een goede richting te helpen sturen.

Hindernissen

De sterkte van deze clubs is ook hun zwakte. Ze surfen namelijk snel mee op het enthousiasme van hun buurt maar zijn soms minder voorbereid op een resem organisatorische, administratieve en sportieve verplichtingen. Hierdoor staat de duurzame ontwikkeling van deze clubs op de helling.

Daarnaast geeft een aantal clubverantwoordelijken aan dat ze in het institutionele doolhof eerder gehinderd dan ondersteund worden door een federatie of sportdienst in het zoeken naar oplossingen. Het werk dat ze leveren valt soms ook tussen beleidskokers in. Een ander obstakel is dat de toegang tot subsidies beperkter is doordat de mogelijkheden minder gekend zijn door deze verenigingen, of doordat ze goede dossierschrijvers missen. Als gevolg van al deze hindernissen blijven veel beloftevolle initiatieven onder de radar.

Stap vooruit

We kunnen een grote stap vooruitzetten door deze nieuwe sportclubs beter te leren kennen en vervolgens een debat te voeren over hoe ze kunnen ondersteund worden. Een mogelijke oplossing ligt volgens ons in de ontwikkeling van een gedifferentieerd sport- en vrijetijdsbeleid, waarbij wordt ingezet op een gericht ondersteuningspakket dat rekening houdt met zowel het potentieel als de problematiek van dit nieuwe type sportclub. Daarbij mag een erkenning van de meervoudige identiteit van deze organisaties niet ontbreken. Deze sportclubs worden dan ook best benaderd en aanvaard als meer dan enkel een ‘sportieve zelforganisatie’. Want het zijn ook sportclubs, jeugdverenigingen of sociaal-sportieve praktijken.

Zin om te zien hoe sportdiensten en -aanbieders succesvol omgaan met uitdagingen zoals diversiteit en armoede? Neem dan deel aan onze praktijktafel 'Sport breekt uit' op 20 oktober 2017. Info over deze praktijktafel vind je hier.

Dit blogartikel maakt deel uit van de blogreeks 'Sociaal-sportieve praktijken' en is gebaseerd op de bevindingen van een essay dat geschreven werd door Demos-medewerker Pieter Smets. Het essay kwam tot stand via een samenwerking en met de steun van VUB-onderzoeksgroepen Sport & Society, RHEA en Brussels Centre of Urban Studies. Onderzoeker Rein Haudenhuyse werkte actief mee aan het essay.

Vorig artikel in deze reeks: De sportclub is dood, leve de sportclub! - Volgend artikel in deze reeks: Anders georganiseerde sportverenigingen: pioniers van toekomstig sportbeleid?

Meer info of vragen? Mail naar Pieter Smets: pieter.smets [at] demos.be

In samenwerking met:

Jeugdwerkorganisatie JES vzw maakte in 2012 een korte documentaire over de sociale rol van thaiboksen in Antwerpen, het potentieel en problematiek: