Gids van De Connectie maakt culturele organisaties toegankelijker voor artistieke nieuwkomers

Foto (c) Victoriano Moreno

Met ‘De Connectie’ maakt Fameus samen met Atlas (integratie & inburgering Antwerpen) artistieke nieuwkomers wegwijs binnen het culturele landschap van Antwerpen. Met hun traject ontwikkelden Fameus en Atlas een diversiteitsplan gericht op artistieke nieuwkomers voor kunst in de vrije tijd. Dit resulteerde in de gids 'Hoe maak je culturele organisaties toegankelijk voor artistieke nieuwkomers'.

Het traject voor het diversiteitsplan zijn ze gestart in september 2019 in het kader van het Cera Impulsprogramma van Cera en Demos. Dit programma begeleidt organisaties die gericht zijn op het versterken van hun participatieve kunstpraktijken met nieuwkomers en mensen in een kwetsbare positie.

Hoe De Connectie verbindt

Nieuwkomers brengen hun culturele bagage mee en betekenen een enorme verrijking voor het culturele landschap van de stad. Maar het is niet eenvoudig om in die stad je weg te zoeken en de perfecte match te vinden met de organisatie, opleiding, ruimte of het project waar je terecht wilt om je kunstvorm te beoefenen of om je talent verder te ontwikkelen, en waar je de nodige presentatiekansen voor je werk krijgt. De kans op slagen wordt véél groter met gerichte omkadering. Dat is waar De Connectie voor zorgt!

Er wordt bij elke deelnemer gekeken naar hun noden en met welk aanbod ze verbinding kunnen vinden. Dit doet De Connectie door trajecten op maat aan te bieden die kunnen leiden naar aansluiting bij een artistieke community of culturele organisatie, een opleiding, het vinden van een artistieke werkplek, het opzetten van eigen projecten, enzovoort.

De projectmedewerkers van De Connectie zorgen voor opvolging en ondersteuning op maat voor de deelnemers én voor organisaties of de plek waar ze terechtkomen, via individuele coaching, een vormingsaanbod en activiteiten met de hele groep. Deze groepsactiviteiten dienen om de verschillende kunstenaars van De Connectie maandelijks bij elkaar te brengen, hen van verschillende kunstdisciplines te laten proeven en een fijne groepssfeer te creëren.

Foto (c) Rahal Ben Chammach

Zo is er bijvoorbeeld het project ‘Integrated' i.s.m. Sint Lucas School of Arts Antwerpen. Dankzij deze samenwerking worden interculturele ontmoetingen tussen studenten en niet-studenten of nieuwkomers en oudkomers opgezet door hen te laten samenwerken aan een collectief kunstwerk. Tijdens een projectweek onder begeleiding van kunstenares Bahia Shehab werd er een mural gemaakt in de inkomhal van Fameus.

Deze mural is niet alleen een manier om studenten in contact te brengen met artistieke nieuwkomers, maar ook om artistieke nieuwkomers te betrekken bij het kunstonderwijs. Zo gaat Sint Lucas steeds op zoek naar manieren om hun artistieke opleidingen te verbreden en westerse culturele canons te doorbreken. De boodschap die in abstracte Arabische letters op de muur staat luidt “all the hearts of the people are my identity - release me of my passport”. Het gekozen vers van Darwish is treffend omdat het ‘identiteit’ verbindt met ‘het hart’ maar ook met (de problematiek van) ‘het paspoort’. Voor (nieuwe) deelnemers van De Connectie is dit vaak al een opening tot een gesprek bij een eerste kennismaking.

Het onderzoekstraject

De Connectie ging voor het Cera Impulsprogramma via 3 pijlers op zoek naar de juiste strategie om artistieke nieuwkomers met het veld te verbinden:

• Inburgeraars naar De Connectie: Hoe leren artistieke nieuwkomers De Connectie kennen? Hoe verlopen eerste kennismakingsgesprekken en hoe geef je hen een warm welkom? In het eerste trajectjaar ligt de focus op instroom naar het project door stil te staan bij uitdagingen als het bijhouden en archiveren van de deelnemersgegevens, het managen van de enorme toestroom ...

• De Connectie naar het veld: In het tweede trajectjaar ligt de focus op het versterken van samenwerkingen. Er zijn partners die reeds hun weg naar Fameus en Atlas vinden, en partners waar actief naar op zoek gegaan wordt. De vragen hierbij zijn: Welke criteria stel je op om zo’n samenwerkingen aan te gaan? Naar welke organisaties of plekken wordt nog niet toegeleid?

• Opvolging en nazorg: In het derde jaar wordt er met de nieuwkomer kunstenaars gewerkt aan community building en kennisdeling. Via 'Stadscanvas', een wekelijks programma waarbij de artiesten hun werk tonen via expo’s en voorstellingen, cafés en bars op verschillende plekken, wordt de community verbonden met andere plaatsen in de stad. Er zijn ook infosessies in het Nederlands rond verschillende thema’s over kunst en cultuur.

De Connectie verdiepte zich voor de onderzoeksvragen in het intercultureel werken met artistieke nieuwkomers en deed dat samen met 6 organisaties die samen een lerend netwerk vormen en die ervaring hebben met werken en of samenwerken met nieuwkomers.

Tot slot: een leidraad en mini stappenplan

Er werd een lerend netwerk gevormd met organisaties die ervaring hebben met werken en of samenwerken met nieuwkomers: Globe Aroma, kunstZ, Vzw Jong, Voem, Ruth Loos (beleidsmedewerker onderzoek Sint Lucas School of Arts) en The Post Collective.

Dit lerend netwerk zocht mee naar een antwoord op de onderzoeksvragen van het traject: Wat is jouw aanbod en waarom wil je met artistieke nieuwkomers samenwerken? Hoe bereik je je deelnemers? Welke voorwaarden of elementen moeten aanwezig zijn om hen goed te kunnen ontvangen en ondersteunen? Wie zijn de rolmodellen waar je groep zich aan kan spiegelen? Welke drempels zorgen er voor dat de deelnemers de weg naar jouw organisatie niet vinden of zich niet verbonden voelen?

De antwoorden op die vragen werden de basis voor de leidraad 'Hoe maak je culturele organisaties toegankelijk voor artistieke nieuwkomers'. Deze leidraad is voor alle organisaties die met nieuwkomers willen werken en/of samenwerken.

Het document is een praktische leidraad, met reflectievragen en concrete praktijkvoorbeelden, die vertaald kan worden naar je eigen organisatie, met relevante informatie uit literatuurstudie en voorbeelden uit enkele trajecten van artistieke nieuwkomers zelf. Er werd ook een mini stappenplan gemaakt, een handig overzicht als geheugensteun. Deze documenten vind je onderaan deze pagina als bijlagen.

Tip: Het nieuwe project van “Stadscanvas”, Connect The City, kan je bezoeken op 23 juni om 19u. Meer info vind je hier.