Meerwaarde van kunst in de zorg

"Als maker doen we 'ons ding', maar heel bewust en in dialoog met de bewoners en de omgeving: zo ontstaat de kunst. Dit kan een therapeutisch effect hebben. Maar het is geen opdracht om een therapie te zijn."  

Naar aanleiding van van het project Art.is.t.Care over kunstpraktijken in woonzorgcentra, willen we meer zichtbaarheid geven aan waardevolle praktijken in de zorg, en inspiratie en kaders delen om zo meer kunstenaars en organisaties uit de welzijnssector in verbinding te brengen. In deze blog gaan we in op de meerwaarde die kunstprojecten in de zorg teweegbrengen. Dit is gebaseerd op ondervindingen van projecten binnen woonzorgcentra.

De meerwaarde van kunstprojecten in de zorg, vind je zowel op individueel niveau terug, als op sectorniveau. Doordat sectoren kruisen, leren ze elkaar kennen en reiken ze elkaar andere perspectieven of mogelijkheden aan die je vooraf niet bedenkt.  

Ouderen zijn kwetsbaar en raken vaak geïsoleerd, niet enkel fysiek, maar ook mentaal, bijvoorbeeld van hun eigen interesses. Mensen die altijd in de kunsten geïnteresseerd waren, verliezen die interesse niet, wel de mogelijkheden. Kunstprojecten wakkeren de persoonlijke zingeving aan en dragen bij tot het welbevinden van de bewoners. Hoewel de drijfveer niet therapeutisch is, draagt het wel bij aan de gezondheid. Voor kunstenaar(s) kan het zinvol zijn om je als maker of speler uit je comfortzone te halen door een residentie in een zorgplek.  

" Je leert zo je ervaringen met die andere leefwerelden artistiek opnemen doorheen je maakproces. Het is ook spannend, het is theater maken “in de wereld.” "
(Ilse de Koe - actrice, theatermaakster en docente) 

Ontmoetingen 

Ook de makers halen zingeving uit de samenwerking, door het contact met een eerlijk en kwetsbaar publiek. De interactie zelf is erg waardevol, het gaat over meer dan een kwalitatief product brengen of ervaren. Het is een artistiek onderzoek dat zich ontwikkelt in interactie met de bewoners. Kunstprojecten in een zorgcontext versterken de gemeenschapsvorming binnen de woonomgeving, maar tegelijk bieden ze opportuniteiten om via de projecten verbinding te leggen met de buurt. 

“Je creëert een eigen ruimte, van vrijheid, waar de oudere zijn plaats als mens vindt”
(Nadine Laurent, directeur wzc Bellevue in Vorst) 

De intergenerationele ontmoeting en uitwisseling komt elders weinig voor. Via een gedeelde beweging van kunstenaars naar ouderen en andersom, doorbreekt de ontmoeting clichés rond identiteit van de oudere. Zo wordt het een leefomgeving waar bruggen gelegd worden tussen generaties, kunstenaars, buurt, medewerkers. Het kan een plek worden waar wijk en stad elkaar ontmoeten. Het zorgcentrum vormt zo eerder een weerspiegeling van de maatschappij dan een eigen zorgeiland. 

Hoe maak je ruimte voor kunst in een wzc? Lees er hier meer over.