Waarom we een platform voor sociaal-sportieve praktijken oprichten

In 2019 starten we met de oprichting van een platform voor sociaal-sportieve praktijken. Het doel is tweeledig: krachten bundelen en meer wegen op het huidige sociale sportbeleid. Alvorens we in dit bericht onze ambities met dit platform duiden, geven we meer info over de term 'sociaal-sportieve praktijken'. 

Sociaal-sportieve praktijken

Ons stedelijke sportlandschap transformeert. Een bont allegaartje van sportaanbieders zorgt ervoor dat de burger op allerlei manieren kan sporten. En gelukkig maar, want in die diversiteit zit de rijkdom. We ontdekten dat er boeiende sociaal-sportieve praktijken opduiken die elementen van een sportclub combineren met experimentele vormen van sociaal werk. Enkele voorbeelden: een klassieke sportclub die zich aanpast aan een nieuwe sociale realiteit, een jeugdwerkinitiatief dat van instuifmoment doorgroeide tot een buurtgerichte sportvereniging, een hulpverleningsinitiatief dat experimenteert met de verbindende kracht van sport, een sportieve zelforganisatie, en ga zo maar door. Deze sociaal-sportieve praktijken plaatsen zichzelf niet meer (enkel) onder de noemer van een klassieke sportclub. Hun identiteit is meervoudig. De term sociaal-sportieve praktijken is niet opgevat om bestaande organisatievormen te vervangen.  Veel meer is het een verzamelterm voor sportorganisaties die ook andere identiteiten hebben: vb. buurtsport, sport+, jeugdwerk, sportclub,... 

Wat kenmerkt een sociaal-sportieve praktijk?

Eigenlijk is elke sportclub waar ontmoeting tussen mensen centraal staat per definitie sociaal. Bovendien organiseren veel sportclubs allerlei laagdrempelige acties: een korting op het lidgeld voor het tweede gezinslid, een gratis proefles,... De sociale ambities van sociaal-sportieve praktijken gaan echter verder. Deze praktijken nemen extra maatregelen om de toegankelijkheid van hun sportaanbod te verhogen. Hun aanbod is aangepast aan de leefwereld van hun doelpubliek, waardoor ze een sportprogramma ontwikkelen dat verbonden is aan andere levensdomeinen zoals onderwijs, huisvesting, jeugdhulpverlening,... Enkele voorbeelden: het organiseren van huiswerkbegeleiding op de club, emanciperend werken met (minder kansrijke) vrijwilligers, nieuwe buurtontmoetingen in gang zetten, een actief drop-out beleid uitwerken, enzovoort. Door deze totaalaanpak is hun werk verbonden aan principes zoals collectieve verantwoordelijkheid, gelijkheid en sociale rechtvaardigheid. 

Toch gaan de ambities van deze praktijken verder dan sociale ambities. Hun kerntaak bestaat erin om sport in een duurzaam verenigingskader aan te bieden (niet noodzakelijk een vzw). Het aanbieden van laagdrempelige én kwaliteitsvolle sportbeoefening is voor hen een basisrecht. Via recreatie- of competitiesport transformeren ze de sportcontext tot een plek van waaruit ze sportieve kansen creëren voor hun (minder kansrijke) doelpubliek. Trekkers van sociaal-sportieve praktijken geloven dat sociale ambities en sportieve dromen kunnen samengaan. Sterker nog, het is de basis van waaruit allerlei sociaal-sportieve innovaties ontstaan.

Een platform 

Bij Demos merken we dat het pionierswerk van sociaal-sportieve praktijken niet pijnloos verloopt. En al zeker niet voor de praktijken die bottom up ontstonden. Veel praktijken geven aan dat het extra organisatorische inspanningen vraagt om sociale doelstellingen te realiseren. En in de dagelijkse realiteit moet er veel gebricoleerd worden om rond te komen. Deze creativiteit is vandaag nog onvoldoende doorgezet binnen het lokale en Vlaamse sport- en vrijetijdsbeleid. De nood om krachten te bundelen is groot. Dat merkten we ook op een gezamenlijk trefmoment rond sport en armoede. In 2019 zullen we experimenteren met de ontwikkeling van een ‘horizontaal’ platform. Deze bijeenkomsten passen in een bredere strategie om meer ruimte te creëren voor het belangrijke werk dat sociaal-sportieve praktijken in ons sportlandschap leveren. 

Een platform voor?

We richten ons met dit cross-sectorale platform op praktijken die beantwoorden aan de volgende vier criteria:

• Deze praktijken onderschrijven de sociale ambities zoals hierboven geformuleerd. Ze werken systematisch en expliciet aan een sociale meerwaarde via sport. Dit gaat verder dan een eenmalige actie en is dus ook merkbaar in de dagelijkse werking en structuur van hun organisatie.
• Deze praktijken hebben een aantal (al dan niet hybride) kenmerken van een sportvereniging en ze claimen een permanent bestaansrecht. Ze leiden niet enkel toe, maar  bouwen aan een organisatie waar hun doelgroep gedurende een langere periode terecht kan om kwaliteitsvol te sporten.  Deze praktijken hebben dus een eigen identiteit: bijvoorbeeld een (club-)naam, facebookpagina of website.  
• Kwaliteitsvolle en duurzame sportbeoefening is in deze praktijken een basisrecht voor elke burger. En binnen dit duurzame kader ontwikkelen ze ook vormen van laagdrempelig sporten (bijvoorbeeld op school, pleintjes, instuif, …). Hun sociale ambities doen niets af van sportieve dromen: recreatief of competitief. Ze geloven dat de combinatie van sociaal én sportief resulteert in boeiende innovaties die meer gedeeld moeten worden met een breder publiek.
• Zowel vrijwilligers als beroepskrachten zijn welkom op ons platform. Maar we richten op beroepskrachten die beroepsmatig actief zijn in een sociaal-sportieve praktijk en niet errond (zoals bijvoorbeeld de klassieke sportambtenaar of federatie-medewerker die we wel op andere manieren zullen betrekken). De sportpraktijk is dus de plek waar je bureau staat. 

We maken geen onderscheid tussen grootte, leeftijd, formele organisatievorm (vzw, feitelijke vereniging,...) of sportspecificiteit. 

Engagementen

We verwachten van onze deelnemers dat ze erkennen dat het platform een overkoepelende rol speelt om de belangen van zo veel mogelijk sociaal-sportieve praktijken te verdedigen. Deelnemers zijn bereid om van elkaar te leren en ze erkennen dat de diversiteit aan werkvormen, visies en verschijningsvormen van sociaal-sportieve praktijken een meerwaarde is. We werken zo veel mogelijk als groep, maar we voorzien ook kansen om onderling allianties te vinden.  Het platform vraagt echter geen bindend engagement. Deelname is gratis.

Noteer alvast in 16 mei 2019 in je agenda, want dan vindt onze eerste bijeenkomst plaats. Wens je intussen meer te weten te komen over onze plannen, of wens je een gesprek, neem dan best contact op met onze collega pieter.smets [at] demos.be (Pieter Smets).